Nieuwpoort als toeristische trekpleister: ‘We hebben wel wat te bieden hier’

Nieuwpoort kan na Kinderdijk een tweede toeristische ’trekpleister’ in Molenlanden worden, stellen de gemeente én inwoners. Al is nu de vraag: Hoe?. ,,Het is even aftasten. Wat willen we eigenlijk?”

Explore one of the most intact fortified towns in The Netherlands’. Oftewel: ‘Ontdek een van de best bewaarde vestingsteden van Nederland’. Met ronkend taalgebruik wordt Nieuwpoort aangeprezen in een gisteren in drie talen gelanceerde folder. Het doel van de flyer die in de hele omgeving wordt verspreid? Meer bezoekers trekken naar het vestingstadje en naar Schoonhoven, de ‘overbuurman’ aan de andere kant van de Lek. ,,Tijdens het wandelen door de twee plaatsen ontdek je de geheimen van de Oude Waterlinie”, zo schrijven de makers, de gemeenten Molenlanden en Krimpenerwaard, de provincie Zuid-Holland en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, dat mikt op werelderfgoedstatus voor het gebied. ,,Veel markeringen van de linie zijn intact gebleven. Deze route leidt je erlangs.”

Nieuwpoort heeft ruim vijftig rijks- en welgeteld 74 gemeentelijke monumenten. Een flink aantal, zeker als je je beseft dat het plaatsje ‘slechts’ circa 1500 inwoners telt. ,,En daar zijn we als ‘Poorters’ ook wel trots op”, lacht inwoner Annie Slob. Zij is betrokken bij de Stichting Nieuwpoort 700 Plus. Die club werd opgericht om het verkrijgen van de stadsrechten in 1283 te herdenken. Over de grote viering in 1983 wordt nu nog steeds gepraat. En elke vijf jaar wordt het feestje nog eens overgedaan, in een wat bescheidener vorm. ,,En vooral voor inwoners zelf”, aldus Slob. ,,Maar je merkt dat er inmiddels ook volop wordt nagedacht over toerisme. Wat willen we eigenlijk? Welke initiatieven zijn geschikt?”

Fantaseren
Een van de kartrekkers daarbij is de Ondernemersvereniging Langerak/Nieuwpoort. Die werd vorig jaar nieuw leven ingeblazen en heeft ’toerisme’ inmiddels als een van de speerpunten. Zo werd de website nieuwpoort.nu gelanceerd, een centraal informatiepunt over alle activiteiten en evenementen in de vesting.

,,Toerisme kan een belangrijkere bron aan inkomsten worden. Waarom geen strandtent op Het Hoofd aan de Lek? En een plek voor campers? Of wat dacht je van een weekmarkt met streekproducten in de vesting, waar ook ambachtslieden uit Schoonhoven met hun producten kunnen staan? Dat zou ook goed zijn voor de bewoners. Die kunnen zelf ook verse broodjes halen, het draagt bij aan de lokale economie en het houdt de leefbaarheid in stand”, fantaseert bestuurslid en ondernemer Annemieke van As hardop in haar kantoor aan de Hoogstraat.

Samen met haar man runt ze daar een zaak in persoonlijke beschermingsmiddelen. Waarom ik me zo bezighoud met toerisme? Geen idee, ik ga er niet meer veiligheidsbrillen of helmpjes door verkopen. Misschien heeft het ermee te maken dat zakelijke relaties van ons altijd zo enorm onder de indruk zijn van hoe mooi het hier is. Dat wil je toch met mensen delen? Er is hier enorm veel potentie. Maar ik zie de bezoekers die al komen toch wel vaak een beetje met de ziel onder de arm rondlopen.”

Op de kaart
Nieuwpoort kan en moet meer op de kaart gezet worden, stelt ook de gemeente Molenlanden. Die sprak zelfs al voorzichtig de ambitie uit dat het stadje – in de regio nu vooral bekend van de Kaarsjesavond in december en de braderie op de woensdag voor Hemelvaart – naast Kinderdijk een tweede ’toeristische trekpleister’ binnen de gemeentegrenzen moet worden.

,,Het beeld van Kinderdijk schrikt mensen wel een beetje af. Die drommen toeristen, de problemen met de bereikbaarheid”, zegt Slob daarover. ,,Maar als je de levendigheid ziet die bijvoorbeeld in Schoonhoven is ontstaan doordat er riviercruises aanmeren. Dat is misschien wel weer wat. We hebben natuurlijk ook wel wat te bieden. De ligging van de vesting is prachtig, je kunt mooi wandelen over de stadswallen. Nieuwpoort is heel authentiek, veel Hollandser dan dit zal het niet worden. En we hebben een rijke geschiedenis, waar hartstikke veel over te vertellen valt. Ook daar trek je mensen mee naar hier.”

Hart verloren
Wie alles weet over die verhalen is Hans Keukelaar (80). De geboren Zeeuw woont al vijftig jaar in Nieuwpoort – ‘Ik heb er mijn hart verloren’ – en is vrijwilliger in het museumpje van de Historische Kring Nieuwpoort. Dat is gevestigd in het voormalige stadhuis, het meest herkenbare en bijzondere gebouw in de vesting, recht boven het oude inundatiekanaal. Rond een reusachtige maquette van de Nieuwpoortse vesting is op de eerste verdieping een bonte verzameling van oude spulletjes uitgestald. Onder de pronkstukken onder meer een stel ‘bevrijdingsrokken’, in mei 1945 gemaakt van verschillende lapjes stof om het einde van de Tweede Wereldoorlog te vieren. En een oranje jurkje uit dezelfde periode. Keukelaar: ,,Die laatste is van een in de oorlog gebruikte parachute gemaakt. Het is echt wel heel bijzonder dat we die hier hebben, hoor.”

‘Oorlog’ is sowieso een terugkerend thema in de historie van de plaats. Het stadje werd gesticht als havenplaats – ‘poort’ komt van het Latijnse ‘portus’, wat haven betekent – en lag op de grens van stukken land die in handen waren van de graven van Holland en Utrecht. ,,Dat was dus constant bonje. Er is hier nogal huisgehouden. Nieuwpoort is meermaals verwoest en afgebrand”, vertelt hij. Om daar direct aan toe te voegen: ,,Maar de Slag bij Nieuwpoort was niet hier, hè. Dat was Nieuwpoort in België. Dat moet ik bezoekers nogal eens uitleggen. We hebben zelfs een prent opgehangen bij de deur van een van de expositieruimtes. Dan kunnen we er even op wijzen.”

Middenstand
De meer recente geschiedenis komt ook aan bod in het museum, alleen geopend op donderdagen en zaterdagen van april tot en met oktober. Over hoe in de jaren 70 de meeste bedrijven en fabriekjes vanuit de vesting verhuisden naar het nabijgelegen industrieterrein Gelkenes. En over de grote ‘Poortse’ middenstand. ,,Nieuwpoort is van oudsher een echt handelsstadje”, stelt Keukelaar. ,,Tot een paar decennia terug hadden we ook nog een grote middenstand. Dat is de afgelopen jaren wel minder geworden. Misschien dat wat meer toerisme weer zorgt voor een impuls. Elke toerist die hier een uurtje is, neemt een kopje koffie, een ijsje. Daar profiteert de hele plaats van. Zo simpel is het ook wel weer.”

Poorter
In eetcafé De Dam, schuin tegenover het stadhuis, klinkt eenzelfde soort optimisme bij eigenaar Cees Renes. De geboren en getogen ‘Poorter’ werkte eerder in zaken in Gorinchem en nam het eetcafé in december vorig jaar over. ,,Het is een fantastisch pand, een fantastische locatie”, aldus de dertiger. ,,Ik had er meteen vertrouwen in dat er iets van te maken is.”

Nu al komen er de nodige ‘dagjesmensen’ in de vesting, stelt hij. Fietsroutes lopen door de stad, gemotoriseerde tourtochten gebruiken het pleintje voor het stadhuis geregeld als tussenstop. ,,Soms sta ik er ook wel van versteld. Staat er op een druilerige dinsdagochtend ineens een groep Duitsers op de stoep. Of laatst nog een Italiaan op de fiets, helemaal bepakt en bezakt en verregend.” Dan, lachend: ,,En gisteren had ik met de lunch twintig gasten die ik niet kende van gezicht. Wat betekent dat ze niet uit Nieuwpoort komen, haha. Hier ken ik iedereen.”

Prijsvraag
Ook Renes ziet het wel zitten dat Nieuwpoort zich beter in de markt zet. ,,Het is wel eerst even ‘aftasten”’, zegt hij. ,,Laten we er ook doordacht mee omgaan. Vijftig Chinezen in een bus die alleen uitstappen voor een fotootje, daar heb je niks aan. Aan mensen die komen voor een rondleiding, een bezoek aan het museum en een aansluitende lunch wel. Ik ben ook bezig met een speurtocht, met begin- en eindpunt hier op de Dam. Zodat er voor iedereen wat te doen is. Ook voor jongere mensen. Wat ‘aanwas’ aan jonge bewoners zou ook goed zijn voor Nieuwpoort. En dat zie ik ook al langzaam gebeuren. Dat zijn vaak mensen die ook wat willen, wat gaan ondernemen.”

Dat sluit aan bij de visie van Van As. Het bestuurslid van de ondernemersvereniging. Ideeën op het gebied van toerisme, recreatie en horeca zijn er voldoende, stelt zij. ,,Maar we hebben ook ondernemers nodig die ermee aan de slag willen.” De ondernemersvereniging werkt om die reden onder meer aan een prijsvraag. ,,Met als inzet winkelruimte tegen een gereduceerde huur”, zo stelt ze.

‘Twin Cities’
Verder wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht met ‘overbuurman’ Schoonhoven. Dat de gisteren gelanceerde toeristische folder aan de ene kant Nieuwpoort belicht en aan de andere die Zilverstad, is daarom ook geen verrassing. De twee moeten volgens een werkgroep als Twin Cities met elkaar worden verbonden.

,,Uiteindelijk willen we toe naar een soort gezamenlijk ‘pakket’ voor bezoekers”, zegt Van As, die namens de ondernemersvereniging zitting neemt binnen de club. ,,In Schoonhoven meren toeristen aan, kijken ze wat rond en gaan ze vaak met de bus naar Gouda. Hier heb je de combi met Kinderdijk. Eigenlijk hebben we allebei te weinig te bieden om mensen ook echt langere tijd ‘hier’ te houden. Samen kunnen we dat wel.”

Ondertussen wordt het ’toeristischere Nieuwpoort’ al wel langzaam zichtbaar in het straatbeeld. Na het presenteren van de folder worden binnenkort bijvoorbeeld ook de ANWB-bordjes op bijzondere gebouwen in de vesting vervangen. De nieuwe varianten zijn eveneens in het Nederlands, Duits én Engels. Tegelijkertijd maakt Van As zich hard voor betere bewegwijzering náár de vesting toe. ,,Als je nu het veer vanuit Schoonhoven neemt, zie je aan deze kant van de Lek niet eens een bordje staan met ‘Vesting Nieuwpoort linksaf’. Dat kan toch niet”, meent Van As. ,,Het zijn kleine verbeteringen, maar die dragen wel al meteen bij. Het is ook niet zo dat we nu opeens inzetten op massatoerisme a la Giethoorn. Daar zitten we niet op te wachten. We richten ons primair op gezinnen binnen een straal van 50 kilometer en slaan de handen ineen met bijvoorbeeld de Avonturenboerderij in Groot-Ammers. Dan gaat het hier stapje voor stapje vooruit. Hoe ik dan hoop dat de vesting er over een jaar of tien uitziet? Dat alle voormalige winkelpanden weer gevuld zijn en dat er de nodige toeristen rondlopen.” Dan, met een knipoog: ,,’Gezellig druk’, niet ’té druk’.”

Bron: AD Rivierenland/Beeld: Cor de Kock