Het erf van Jan en José ademt de tijden van weleer

Zijn boerderij Het Achterhuis stamt uit 1820. Het voorhuis is er in 1913 aangebouwd, toen Jans opa op de boerderij kwam wonen. ,,De bouw van het huis kostte 3500 gulden’’, zegt hij. ,,De krullenjongen verdiende een halve cent per uur.’’ De destijds aangeplante buxus in de voortuin staat er nog altijd.

_{Het artikel gaat verder onder de foto.} 

Hij trouwde in 1986 met José en samen runnen ze de boerderij met hart voor de natuur. Het erf ademt de tijden van weleer, met het boomgaardje, de leibomen, de hagen en de vervallen kippenschuur in de ‘gribus’; een verwilderd perceel, waar de bosuil woont en de zilverreiger in de zomer overnacht. Dan is er nog een ganzenvijver en de vroegere veenput, waar in 1997 een kikkerpoel is uitgegraven. Daar voelen de blauwe heikikker en kamsalamander zich thuis tussen de begroeiing met gele lis, kale jonker en kattenstaarten.

Verderop ligt een hectare bloemrijk perceel met ‘plasdras’, een ondergelopen stuk land, waar grutto’s zich tegoed doen aan insecten, in gezelschap van scholeksters, tureluurs en kieviten, soms slob- en bergeenden, en zelfs kemphanen. ,,Maar dat zijn doortrekkers‘’, weet Zijderveld. De Vogelbescherming sponsorde een informatiepaneel over weidevogels, een ‘gluurmuur’ in het land van waarachter je de vogels kunt observeren, en een weidepomp op zonne-energie om de plasdras onder water te zetten.

Het traditionele boomgaardje voor eigen gebruik wordt regelmatig verjongd. Zo is er pas een hoogstam perenboom gepoot. Zijderveld zegt: ,,Vroeger was het boerenbedrijf veel meer gemengd en als je met een boer trouwde wist je zeker dat je altijd te eten had.’’ Ook is onlangs een haag van veld-esdoorn aangeplant. ,,In plaats van de oude meidoorn, die was echt aan vervanging toe.’’

Dit erf is een goed voorbeeld van wat wethouder Maks van Middelkoop van de gemeente Vijfheerenlanden voor ogen staat. Onlangs is besloten dat Vijfheerenlanden aanhaakt bij het plan van de provincie Utrecht kleine streekeigen landschapselementen in de polder terug te brengen, en vergroening van de erven en de biodiversiteit te bevorderen. Van Middelkoop: ,,Vroeger had iedere boerderij een boomgaardje, tegenwoordig staat er soms geen boom meer omheen. We willen enerzijds het landschap aantrekkelijker maken en anderzijds het hele ecosysteem verbeteren door elementen zoals poelen, knotwilgen, leibomen, populierenbosjes en hagen.’’

De wethouder koppelt het plan nadrukkelijk aan de agrarische sector. ,,Boeren vernietigen het landschap niet, maar koesteren het.’’ Het initiatief moet wel uit de samenleving komen, vervolgt hij. ,,Deze regeling is gericht op de aanleg van nieuwe elementen door boeren en in een later stadium van cultuurhistorisch waardevolle erfbeplanting door particulieren met een woonboerderij.’’

Boeren kunnen bij het Agrarisch Collectief Alblasserwaard en Vijfheerenlanden terecht, dat hen al ondersteunt met subsidie voor beheer en onderhoud van bestaande kleine landschapselementen. Coördinator en bestuurslid van het Collectief, Johan Benschop, zegt: ,,Vroeger lagen bedoelde landschapselementen rondom de boerderij; al het hout werd functioneel gebruikt. Men maakte er hekken van, stelen voor handgereedschap, klompen en staken om de koeien aan vast te zetten. De rest werd verstookt.’’

Iemand komt pas in aanmerking voor subsidie als hij ook zelf investeert, benadrukt wethouder Van Middelkoop. ,,Voor dit jaar hebben we al 30.000 euro gereserveerd.’’

In 1998 begon José Zijderveld met het aanbieden van educatieve programma’s, (kinder)feestjes en rondleidingen onder de naam ‘Bezoekboerderij het Achterhuis’. ,,We willen graag laten zien wat hier allemaal groeit en bloeit, maar die neventak ligt nu helemaal stil vanwege de coronacrisis’’, verzucht ze.

Daarom posten ze elke dag een filmpje over het boerderijleven, zodat iedereen toch de geboorte van een lammetje kan meemaken, of de pauwen, de pony’s, schapen, geiten, hangbuikzwijnen en konijnen virtueel kan bezoeken. Ook de nesten van merels, winterkoninkjes en zwaluwen in de schuur zijn te bewonderen.

Meer informatie is te vinden op de website van bezoekboerderij Het Achterhuis, Collectief Alblasserwaard Vijfheerenlanden en de provincie Utrecht.