Artikel Boerderij: Op weg naar een compactere koe

Het bedrijf van Gert-Jan en Arjen Kool in Hei- en Boeicop (U.) behoorde in de jaren tachtig van de vorige eeuw tot de hoogst productieve bedrijven van Nederland met ook nog eens successen op de keuring in Hoornaar. Sinds 1997 is het bedrijf biologisch en dat stelt specifieke eisen aan de koeien. Koeien met veel productiedrang zijn prima, maar ze moeten fysiek die productie wel aankunnen. Koeien die iets meer energie stoppen in reserves, houden het op De Groene Hofstee langer vol dan de sterk productiegedrevenen.

Wij hebben Ria 52 voorgebracht voor het predicaat sterkoe omdat het een blijk van waardering is, voor de koe en ook voor ons

Stand van de voorbenen erg belangrijk

De lange kavelpaden maken dat koeien die gemakkelijk en soepel lopen, langer op het bedrijf blijven. Ervaring leerde dat de stand van de voorbenen erg belangrijk is. Koeien met X-benen, de zogenaamde Franse stand, vertonen vaker beengebreken omdat de klauwen niet gelijkmatig afslijten. Daardoor ontstaat kreupelheid en pijn. Kool zag die ongewenste bouw en bijbehorende klachten niet alleen bij zijn koeien, maar bij al het jongvee.

“We wilden daarom via de stierkeuze meer massa en vooral meer breedte in de koeien. Daarom hebben we de toenmalige topstier Olympic ingezet”, aldus Arjen Kool. Maar als pink liepen de Olympic-dochters al minder dan de oudere koeien. Daarom zijn deze dieren verkocht en kwam Kian in beeld. Ook een stier met een brede voorhandvererving, maar zijn dochters zijn kleiner, ronder en compacter. Het resultaat was zeer bevredigend en nog steeds zitten de spermarieten van Kian, die 23 jaar geleden werd geboren, in het vat. De ervaringen hebben er ook toe geleid dat veelal zeer betrouwbare stieren worden ingezet.

Rooie Ria

De meest in het oog springende koe is de laatste jaren Ria 52. “Als eerste valt ze op door haar diepe donkerrode kleur in de overwegend zwartbonte koppel”, aldus Arjen. De bijna egale kleur komt van de Jersey-stier die enkele generaties terug in haar stamboom zit. De egale kleur is ook bij Ria’s nakomelingen aanwezig. Een geheel witte dochter is aan de melk en bij de kalveren loopt een pikzwarte dochter. Daarnaast is van haar geheel witte zoon DGH Gringo sperma ingevroren. Hij is ook als dekstier ingezet.

Ria 52 is altijd aan het vreten. Tijdens warme zomerdagen loopt zij als enige nog te grazen en in de stal staat ze langer aan het voerhek dan andere koeien. Haar lichaamsbouw en hoogtemaat zijn onopvallend. Met een stokmaat van 1,45 meter behoort ze tot de kleinere dieren. Haar elf jaren zijn niet aan haar af te zien. Haar uier is zeer goed van vorm, de spenen gunstig geplaatst en van de gewenste lengte. Ze staat op harde benen en is vrijwel zonder beschadigingen of vergroeiingen.

Ria’s eerste drie lactaties lagen onder het bedrijfsgemiddelde. De hoge gehalten van 5% vet en 3,7% eiwit waren oké, maar de hoeveelheid melk was te krap. Sinds de vierde lactatie is ook de productiedrang erbij gekomen en op oudere leeftijd had ze lactatiewaardes van 129 en 117 over de lijst. “Ria 52 is een laatbloeier en een zeer functionele koe voor ons biologisch bedrijf” aldus vader en zoon Kool. “Maar ze mocht nog wel een spiertje meer op haar lichaam hebben.”

Een punt te weinig voor een ster

Ria 52 heeft nooit deelgenomen aan de lokale fokveedag. De huidige mode bij de showkoeien, waarbij extreem grote dieren de norm zijn en waar lichaamsbeweging een ondergeschikt onderdeel is, past Ria 52 niet.

Onlangs is ze wel getoond aan de stamboekinspecteur. Met haar leeftijd van 11 jaar en een gemiddelde lactatiewaarde van 106 over alle lactaties komt ze immers in aanmerking voor het predicaat sterkoe. Dat vraagt echter een totaalscore van 85 punten voor algemeen voorkomen en uier. Ria’s uier kwam onder haar hak en werd daarom met 84 punten gewaardeerd. Een punt te weinig voor een ster. “Wij hebben Ria 52 voorgebracht voor het predicaat sterkoe omdat het een blijk van waardering is, voor de koe en ook voor ons,” aldus Arjen Kool. Er komen geen extra inkomsten door, ook zegt het niets over de prestaties als fokkoe, maar vader en zoon beschouwen zoiets als de kers op de taart.

Toekomst voor compactere koe

De Kools zien de melkveehouderij extensiveren met veel gras als basis. De compactere koe past waarschijnlijk bij die naderende situatie. Arjen Kool weet nog niet of dit nu met een zuiver rasdier of met een kruisling moet. Holstein-stieren als Paramount met gemiddelde hoogtemaat en goede melkproductie deden het uitstekend in de kruising met MRIJ, maar teleurstellend op zuivere Holsteins. Kian en Ria 52 hebben diverse rassen in zich.

“Wellicht wordt een koe die verschillende rassen in zich herbergt de keuze”, denkt Kool. Hij is van plan enkele zuivere Fries-Hollandse koeien te fokken. “Het dubbeldoelras voor Nederlandse omstandigheden, altijd geselecteerd bij rantsoenen met veel weidegras.” Dat past ook goed bij het biologisch gedachtegoed, waar behoud van variatie een belangrijke rol speelt.

De Kools zijn ondernemend en maken ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. De geteste Jersey-stieren bleken geen succes, maar jaren later loopt donkerrode Ria als voorbeeldkoe in de weide. De veehouders werken nuchter verder aan een stal vol koeien die op Ria 52 lijken.

Bron: Boerderij