Waterschap Rivierenland zoekt naar nieuwe manier om strijd tegen het water te winnen

Het werk aan de dijken in de Alblasserwaard is nooit klaar. En dus zoekt Waterschap Rivierenland naar nieuwe manier om de strijd tegen het water te winnen.

Eeuwen geleden begonnen de inwoners van de Alblasserwaard aan hun gevecht tegen het steeds weer oprukkend water. Een strijd die ze met momenten leken te winnen door bijzondere staaltjes van waterbeheer. Maar de bodem in het gebied daalde en het klimaat veranderde, waardoor er keer op keer nieuwe ideeën moesten worden bedacht.

,,De tijd dat we het alleen met het opnieuw verhogen van de dijken gaan redden, is voorbij. Het hele systeem waarmee we de Alblasserwaard droog houden, moet op de schop’’, zegt Ellen Vonk, programma-manager A5H bij Waterschap Rivierenland.

Het programma A5H (de afkorting staat voor Alblasserwaard-VijfHeerenlanden) richt zich op versterking van de regionale waterkeringen. Uit de veiligheidstoetsing van deze keringen in 2012 bleek dat een groot deel niet voldoet aan de veiligheidsnorm van de provincie.

Mensen
En dat betekent dat in deze regio kades langs de boezem, zoals bijvoorbeeld het Achterwaterschap en de Giessen opnieuw verstevigd moeten worden. ,,Maar dat is niet zo simpel als het klinkt. Wanneer je dijken verhoogt, zul je de basis ervan ook moeten verbreden. Daarvoor is op heel veel plaatsen helemaal geen ruimte, want langs die dijken wonen heel wat mensen’’, zegt Vonk.

Reden voor Waterschap Rivierenland om te gaan nadenken over andere oplossingen die kunnen bijdragen aan het vergroten van de waterveiligheid. Een klus die het waterschap niet in zijn eentje klaart. Bij het programma A5H zijn ook de gemeenten Gorinchem, Vijfheerenlanden, Molenlanden, Hardinxveld-Giessendam, Sliedrecht, Papendrecht en Alblasserdam betrokken. De provincies Zuid-Holland en Utrecht denken eveneens mee. ,,Feit is dat we met nieuwe, creatieve oplossingen moeten komen die ervoor zorgen dat we klaar zijn voor de toekomst. De situatie in het jaar 2035 is onze stip op de horizon’’, vertelt Vonk.

Een van die oplossingen is om het huidige systeem waarmee overtollig water vanuit de Alblasserwaard wordt afgevoerd drastisch te veranderen. Nu wordt dat water via het J.U. Smitgemaal en het Kokgemaal bij Kinderdijk op de rivier geloosd. Zelfs het overtollig water dat ontstaat in de gemeente Gorinchem legt een weg dwars door de Alblasserwaard af om uiteindelijk in de Lek te verdwijnen. Op zich niet vreemd omdat Kinderdijk bij de ontwikkeling van het systeem het laagst gelegen punt in de Alblasserwaard was. Het water liep er als het ware vanzelf naar toe.

Alleen is daar vandaag de dag geen sprake meer van. De gemalen bij Kinderdijk moeten hard werken om het water af te voeren naar de rivier. Waterschap Rivierenland heeft dat water dan al met behulp van een paar tussenstappen uit het achterland geleid en opgevangen in de boezems bij de molens van Kinderdijk. Het idee is nu om bij Hardinxveld-Giessendam een nieuw gemaal te bouwen dat ook overtollig water gaat afvoeren. Door die veranderingen verandert het oorspronkelijke watersysteem ingrijpend.

Honderd miljoen euro
,,Het is een zeer omvangrijke operatie die we stapsgewijs gaan uitvoeren. Niet alleen omdat deze een investering vraagt die de honderd miljoen euro overstijgt, ook om te zien welke gevolgen de aanpassingen op het watersysteem hebben’’, vertelt Vonk. ,,Natuurlijk zullen we vooraf alles grondig berekenen. Maar je wilt ook de situatie in de praktijk zien voordat je de volgende stap zet.’’

Bovendien staan de ontwikkelingen op het gebied van waterbeheer niet stil, zo houdt Vonk voor. ,,De uitvoer van programma A5H gaat jaren duren. Het wordt opgeknipt in deelprojecten waarin die vernieuwingen mogelijk kunnen worden doorgevoerd. Tegelijkertijd zijn er onderlinge verbanden tussen de projecten die niet uit het oog moeten worden verloren. Keuzes die je maakt, kunnen elders gevolgen hebben. Dat maakt de aanpassing van het watersysteem een complexe, maar ook zeer interessante operatie.’’

Bron: AD Rivierenland/Beeld: Cees van der Wal