Boeren op de barricades: ‘Bestaansrecht volgende generatie agrariërs staat op het spel’

Als er ergens veel boerenbedrijven zijn, dan is het wel in deze regio. Het merendeel is ook nog eens veeboer en heeft daarmee direct te maken met het stikstofprobleem.

Boeren uit heel het land klommen de afgelopen weken meermaals op de trekker. In plaats van het gebruikelijke rondje over het land, reden ze nu massaal naar provinciehuizen en het Malieveld in Den Haag. Boeren uit de Alblasserwaard niet uitgezonderd. De één reed mee, de ander hing als protest de Nederlandse vlag ondersteboven op het erf. ,,De maat is vol”, klinkt het uit vele monden.

De familie Treure uit Streefkerk hoort bij die laatste categorie. Niet het type om de barricades op te gaan, maar wel een punt willen maken op hun eigen bescheiden manier. Vader van familie, de 54-jarige Wijnand Treure, zal naar eigen zeggen niet zo snel op de trekker stappen om naar Den Haag te rijden. ,,Maar we hebben wel de vlag voor de deur ondersteboven gehangen, als statement.”

Ook al toog de familie niet naar het Malieveld, ze staan wel vierkant achter de demonstraties. Al veroordeelt de boerenfamilie de gebeurtenissen in Groningen wel. ,,Ik kan me goed voorstellen dat je boos bent, maar daar staan we niet achter”, zegt Treure over de protesten bij het noordelijke provinciehuis die uit de hand liepen afgelopen maandag. ,,Maar het is goed dat we nu van ons laten horen. Ik kan me niet herinneren dat er eerder zoveel boeren in opstand zijn gekomen”, zegt zijn dochter Iris Treure (26), terwijl ze over het erf loopt.

Koeien
Het erf dat ze over een paar jaar haar erf mag noemen. Althans, dat is de bedoeling. Iris is er al van jongs af aan van overtuigd dat ze op een dag de boerderij van haar ouders zal overnemen. Ze woont al samen met haar man en 2-jarige dochter bij de boerderij en runt samen met haar ouders het agrarische bedrijf. Goed voor 130 melkkoeien. ,,En wat losse dieren hier en daar, misschien straks een pony voor die kleine. Maar het draait hier echt om de koeien”, wijst ze naar de meterslange schuur waar de dames in staan.

Er staan op dit moment 130 koeien in de stal, maar het zouden er volgens de huidige vergunning die de familie Treure heeft 200 mogen zijn. Dat is zo bedacht bij de bouw van de schuur, mocht het ooit nodig zijn om uit te breiden. Met het oog op de toekomst, zodat er meerdere families van onderhouden kunnen worden. Iris: ,,Maar we kunnen waarschijnlijk nooit naar die 200, want we krijgen de fosfaatrechten er niet meer voor.” En dus is de toekomst van Iris en haar gezin een stuk minder zeker dan een paar jaar terug.

Dat de stikstofnorm voor boeren misschien wel nog strenger wordt, zodat Nederland verder kan met het bouwen van huizen en wegen, steekt Wijnand. ,,De stikstof die wij eventueel besparen met de nieuwe maatregelen, zou in deze sector moeten blijven. In plaats van naar nieuwe huizen.” Op die manier zouden bedrijven kunnen uitbreiden of kunnen er nieuwe vergunningen worden verleend aan ondernemers die juist willen starten. ,,Dan houd je tenminste bestaansrecht voor de volgende generatie”, meent hij.

Tranen
Die volgende generatie zit tegenover hem aan de keukentafel. Het betoog dat haar vader houdt voor zijn dochter en haar leeftijdsgenoten roert haar. ,,Het wordt ons inderdaad wel moeilijk gemaakt om onze passie uit te voeren”, zegt ze met tranen in haar ogen. ,,Ik kan wel een mooi bedrijfsplan opstellen en naar de bank gaan. Maar als ik niet kan aantonen dat ik het terug kan verdienen, dan ben ik klaar.”

De 27-jarige Arnold in ’t Veld zit praktisch in hetzelfde schuitje. Een jonge ondernemer uit Dordrecht die niets liever wil dan het bedrijf van zijn ouders voortzetten. Met vleeskoeien, een paardenpension en akkerbouw bestiert de familie In ’t Veld een gevarieerd bedrijf vlakbij De Elzen. Op nog geen 500 meter verwijderd van een Natura 2000-gebied: de Biesbosch.

Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, waar bepaalde diersoorten en hun leefomgeving beschermd wordt om de biodiversiteit te behouden. In veel van die gebieden is al jaren een overschot aan stikstof, veroorzaakt door mest van landbouwbedrijven en uitstoot van de industrie en verkeer. Om die hoeveelheid stikstof omlaag te krijgen, is het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in het leven geroepen. Alleen als de hoeveelheid op termijn vermindert, kunnen boerenbedrijven uitbreiden of nieuwe ondernemingen starten.

Twijfels
,,Uitbreiden zit er dus voorlopig niet in”, zegt In ’t Veld nuchter. En eerlijk is eerlijk, dat brengt hem toch af en toe aan het twijfelen. Is het wel zinvol om door te gaan in de agrarische sector op de huidige plek van het familiebedrijf? De Dordtenaar zit midden in het overnameproces van de boerderij en de nieuwe regelgeving zou hem direct raken. ,,We hebben toch vijftig vleeskoeien in de stal staan. Stel we moeten halveren, dan voelen we dat behoorlijk.”

Om zijn onvrede over de nieuwe maatregelen kracht bij te zetten, reisde hij al twee keer af naar Den Haag afgelopen week. Maandag met de trein naar het provinciehuis en woensdag met de trekker naar het Malieveld. ,,Ik wilde eerst weer met de trein gaan woensdag, maar mijn vader zei ‘ben je gek, je gaat op de trekker’. Het is toch de jonge generatie die het nu moet laten zien. Wij zijn de toekomst. Veel vaders bleven thuis om op het bedrijf te passen.” Uiteindelijk stond hij met duizenden collega’s op het Malieveld. ,,Ik denk dat het goed is dat we hier in groten getale staan en een duidelijk statement kunnen maken. We laten zo horen hoe wij ons voelen”, zo zei hij tijdens de demonstratie.

Wat zijn generatiegenoot Iris Treure betreft, ontbreekt het aan voldoende waardering voor het vak dat zij en duizenden anderen in de sector dagelijks uitvoeren. Ze zijn altijd op de boerderij, gaan zelden op vakantie en moeten vaak vroeg afhaken op feestjes, want: de koeien. ,,Maar wat krijg je er voor terug? Mensen met een oordeel over iets dat ze niet kennen. Dat doet meer pijn dan mensen doorhebben.”

Vier hoog achter
Het zit haar en haar familie behoorlijk dwars dat heel wat Nederlanders een mening klaar hebben over de agrarische sector, maar zelf nog nooit een boerderij van binnen hebben gezien. ,,Er wordt over ons geoordeeld door mensen die op vier hoog achter in Amsterdam wonen. Kom gewoon eens kijken hoe het hier reilt en zeilt. Waar het eten op je bord vandaan komt. Hoe een koe zich gedraagt, wat ze eet. En dat ze het soms fijner vindt om binnen te staan dan in de wei. En zeg dan wat je denkt”, zegt Wijnand stellig, zijn woorden bijgestaan met de nodige handgebaren.

Treure geeft na zijn betoog aan de keukentafel eerlijk toe dat hij misschien niet de aangewezen persoon is om ‘het verhaal van de boer’ over te brengen op ‘de gewone man’. ,,Dat kunnen we niet zo goed, we zijn lompe boeren”, grapt hij.

Boerenleven
Toch doet de familie een poging, op hun eigen manier. Om mensen te laten zien wat er nu eigenlijk gebeurt op een boerenbedrijf als dat van hen, is er naast de boerderij ruimte gemaakt voor een kleine camperplaats. ,,Het levert financieel gezien praktisch niets op, het is meer voor de bewustwording”, vertelt Wijnand. Mensen die met de camper parkeren naast de koeien, kunnen een rondleiding krijgen op het bedrijf en zo leren over het boerenleven.

Dat de familie begaan is met het milieu, is vanuit de wijde omgeving zichtbaar. Wie de Middenpolderweg op rijdt, ziet de twee windmolens op het land van de boerderij fier draaien. Eenmaal op het erf, worden ook de bijna 900 zonnepanelen die de familie op de daken van de schuren liet plaatsen zichtbaar. ,,We zijn zelfvoorzienend, en leveren terug aan het stroomnetwerk”, vertelt vader Treure trots.

Gerrit de Jong, voorzitter van de LTO (Land- en Tuinbouworganisatie) Alblasserwaard-Vijfheerenlanden herkent het beeld dat wordt geschetst door de Streefkerkers. Volgens hem speelt het probleem niet alleen in stedelijke gebieden, maar zelfs in de Alblasserwaard zelf. ,,Als ik kijk naar de kleuterklas van mijn jongste dochter jaren geleden alweer, was ze één van de weinige kinderen afkomstig van een boerderij. In mijn tijd was de helft van de klas boerenzoon- of dochter”, aldus De Jong. Vertellen over de agrarische sector is dan ook een taak die de ondernemersorganisatie steeds meer op zich neemt, weet hij.

Goed gesprek
De Jong, zelf eigenaar van een melkveebedrijf in Meerkerk, maakte maandag de tocht op de trekker van zijn boerderij naar het provinciehuis in Utrecht. Als ondernemer, maar zeker ook als voorzitter van zijn afdeling van de LTO. Als vertegenwoordiger van meer dan 250 leden in de Alblasserwaard en de gemeente Vijfheerenlanden, klopte hij aan bij het provinciebestuur. ,,We werden keurig ontvangen. Kopje koffie, koekje er bij, en we hebben een langdurig maar goed gesprek gehad.” Uiteindelijk, na zo’n vier uur praten, konden hij en honderden boeren uit de regio Utrecht terug met wat De Jong een ‘kleine toezegging’ noemt. Agrariërs die bij de provincie Utrecht horen kunnen blijven boeren op basis van hun bestaande vergunning. ,,De laatste weken was de deur dicht, maar nu werd er eindelijk naar ons geluisterd.”

Net zoals Treure, was De Jong in eerste instantie wat terughoudend om te gaan demonstreren. ,,Het is een dun randje waar we op het moment op balanceren.” De steun die de boeren nu nog genieten onder een meerderheid van de bevolking, kan volgens hem zomaar omslaan naar de andere kant. Op het moment dat De Jong en collega’s bij de provincie binnen zaten, kregen ze de filmpjes door van de demonstraties in Groningen die compleet uit de hand liepen. ,,Dan zakt de moed je wel even in de schoenen ja.”

En terwijl er van Utrecht een kleine toezegging ligt, is er in Zuid-Holland nog veel onduidelijk. Op de website van laatstgenoemde provincie valt te lezen dat ‘Het Rijk en de provincies gezamenlijk, vanuit de eigen verantwoordelijkheden, aan een integrale stikstofaanpak werken. Een aanpak waarmee de natuur in Nederland beter beschermd wordt en er tegelijkertijd ruimte wordt gemaakt voor economische en maatschappelijke initiatieven’.

Regels
Wat dat betreft heeft De Jong namens de LTO een verdeeld gebied onder zijn hoede. Een deel van zijn afdeling hoort bij Utrecht, maar een veel groter deel bij Zuid-Holland. Bedrijven die eerst bij Zuid-Holland hoorden, maar na het ontstaan van de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden nu onder Utrecht vallen, hebben soms opeens te maken met andere regelgeving. ,,In Zuid-Holland kregen ze een vergunning, maar Utrecht torpedeerde diezelfde vergunning. Dat kan niet zo zijn”, aldus De Jong.

Dat de verschillende provincies er stuk voor stuk andere regels en normen op nahouden, noemt de voorzitter wrang. En dat er dan ook nog eens extra maatregelen zijn, bovenop de landelijke regels, daar kan hij al helemaal niet bij met zijn hoofd. ,,Het is stapeling op stapeling. Er moet gewoon landelijk beleid komen.”

Bron: AD Rivierenland