Artikel Nieuwe Oogst: Ammoniak afzuigen met Lely Sphere

Lely introduceert een systeem dat mest van de roosters scheidt in drie stromen. Dikke mest die rijk is aan fosfaat en organische stof, kalirijke urine en stikstofrijk spuiwater. Daarmee zegt het bedrijf de ammoniakemissie van een standaard ligboxenstal met open zijwanden van windbreekgaas tot maar liefst 70 procent te kunnen reduceren.

De ammoniak blijft daarbij als stikstof behouden op het bedrijf. Kunstmest-aankoop is minder nodig. En bovendien hoeven bedrijven minder mest af te voeren en blijft het fosfaat behouden voor de bodem.

Met de drie verschillende soorten mest kan een veehouder exacter sturen in zijn bemesting, is de redenering. De dunne fractie en het spuiwater zijn aan te wenden via een veldspuit of spaakwielbemester en de dikkere fractie via een standaard drijfmestbemester. Het scheiden gaat in drie stappen.

Gaatjes scheiden urine

Eerste stap is het scheiden van de mest en urine bij de bron, op de roostervloer voordat het de kelder in valt. Zo wordt er geen ammoniak gevormd. De stikstof uit urine, het ureum, wordt immers binnen twee uur omgezet in ammoniak als het in contact komt met vaste mest. Het vervlucht dan de stal uit.

Lely maakte rvs-strips die in de spleten van elke standaard roostervloer zijn aan te brengen. De roosters krijgen een kleine inkeping om de strips met pennetjes in de roosterspleten te kunnen klemmen. Daarin zitten gaatjes van 8 millimeter. De urine loopt zo in de kelder en de dikke mest wordt opgeraapt met een Lely Discovery 120 Collector-robot. Deze schuift de roosters schoon en zuigt de dikke mest op.

De dikke mest blijft tot het einde van het traject verpompbaar en op de traditionele wijze uit te rijden, stelt Lely. Om de mest vloeibaar te houden en de gaatjes niet dicht te schuiven, sproeit de mestrobot water aan de voor- en achterzijde vanuit zijn watertank. Dit is zeker in droge zomers belangrijk.

Maximaal is er 3,5 liter water per minuut nodig om de gaatjes open te houden. De robot kan 300 liter mest opzuigen en afstorten in één cyclus. Daar doet hij zo’n twintig minuten over. De afstort is ongeveer 1,20 meter breed en 30 centimeter diep.

Tweede stap in het proces is het afzuigen van de stikstofrijke ammoniaklucht in de stal. Dat gaat via de kelder, waar een constante onderdruk heerst. Behalve het afzuigen, houdt de onderdruk ook de gaatjes van de rvs-strips in de roosterspleten open. De afstort van de mestrobot is geen open gat, maar voorzien van een sifon om de onderdruk in de kelder te behouden. Urine en dikke faeces zitten nu in twee aparte kelders onder de stal.

Geen ammoniak te ruiken

Een van de vier testbedrijven is Farm Nescio van de familie Van den Berg in Bleskensgraaf. Er draait een Lely Sphere-systeem in een open stal met 182 koeien die worden geweid en gemolken met vier robots. De Lely-robot voert de koeien. Bij een zachte wind en donker, herfstachtig weer is er eigenlijk geen ammoniak te ruiken boven de roosters. De lucht van kuilvoer overheerst.

De derde stap is de N-Capture die de ammoniak uit kelderlucht filtert. Deze 3 meter hoge unit is op een mixergat geplaatst om zo min mogelijk te hoeven verbouwen. Regelmatig mixen blijft mogelijk.

De aangezogen lucht gaat door een fors filter en in de zomer en winter wordt afwisselend salpeterzuur en zwavelzuur toegevoegd. De stikstof wordt aan dit toevoegmiddel gebonden. Geadviseerde dosering van het zuur is 30 tot 100 liter per koe per jaar. Hierdoor ontstaat spuiwater dat in een aparte 50 kuubs silo wordt opgeslagen.

De N-Capture doet bijna hetzelfde als een standaard luchtwasser in de varkenshouderij. Maar het verschil is dat er niet 100 procent van de stallucht doorheen gaat. De stal blijft open en er is geen grote installatie in de nok nodig. De N-Capture wordt op de mixerput geplaatst. Daardoor is er volgens Lely maar 20 procent van de energie nodig ten op zichte van een luchtwasser met vergelijkbare capaciteit.

De N-Capture met zuigende ventilator gebruikt concreet 28 kilowatt per dag. Voorwaarde is wel dat de put niet helemaal vol zit, maar er voldoende ruimte tussen de roosters en het mestniveau overblijft om de lucht af te zuigen. Bijkomend voordeel is dat schuimvorming in de mest bij de eerste ervaringen vrijwel nihil is. Maar er is dus wel voldoende opslagcapaciteit nodig.

Het Lely Sphere-systeem kost tussen de 150.000 en 170.000 euro voor een bedrijf met 120 koeien en 600 vierkante meter roosteroppervlak. Op de boerderij worden dan de rvs-strips, één mestrobot, twee N-Capture-units en de silo voor de spuiwateropslag geleverd. Maar door de indeling van de stal en keldergangen kunnen er ook meerdere mestrobots en N-Capture-units nodig zijn. Dan wordt het duurder.