Artikel Boerderij | Details uitkoopregelingen bekend, met 2.500 mol stikstofbelasting per jaar is boer piekbelaster

Details uitkoopregelingen zijn bekend. Met 2.500 mol stikstofbelasting per jaar binnen 25 kilometer van gevoelige natuur is boer piekbelaster.

Stikstofminister Christianne van der Wal lanceert vandaag de twee langverwachte uitkoopregelingen: één voor de ongeveer 3.000 grote stikstofuitstoters in de buurt van gevoelige natuurgebieden (piekbelasters) en een algemene beëindigingsregeling voor boeren. Dit zijn de details.

Bedrijven met een stikstofdepositie van in totaal 2.500 mol op stikstofgevoelige natuur, waar momenteel de kritische depositiewaarde (KDW) overschreden wordt, krijgen het stempel ‘piekbelaster’. Dat schrijft minister Christianne van der Wal maandagochtend aan de Tweede Kamer. Deze ondernemers komen in aanmerking voor de plus-opkoopregeling, waarbij 120% van de bedrijfswaarde geboden wordt. Deze regeling gaat 3 juli open. Bedrijven die boven die drempelwaarde uitkomen, maar niet willen stoppen, moeten gebruik kunnen maken van verschillende regelingen voor innovatie, extensivering, omschakeling of verplaatsing. Deze regelingen komen later beschikbaar. Boeren hebben tot april 2024 de tijd om een keuze te maken, daarna sluiten de regelingen.

Details uitkoopregelingen en piekbelaster via Aanpakpiekbelasting.nl
Op de website aanpakpiekbelasting.nl kunnen boeren checken of ze piekbelaster zijn of niet. Via de zogenaamde ‘Aerius-check’ kunnen boeren met hun bedrijfsgegevens in de hand zien of ze boven de drempelwaarde uitkomen. Het gaat om informatie over locatie, staltype (RAV-code) en het gemiddeld aantal dieren in 2021. De minister benadrukt dat de ingevoerde informatie niet wordt opgeslagen en niet in een later stadium wordt gebruikt om met dwingendere maatregelen te komen.

3.000 piekbelasters
3.000 boeren staan de komende maanden voor de keuze wat ze met hun bedrijf willen doen en krijgen het advies, al dan niet samen met een bedrijfsadviseur, hun situatie goed onder de loep te nemen. De meeste bedrijven die het stempel ‘piekbelaster’ krijgen, zitten naar verwachting in Gelderland en rondom de Veluwe. Schatting van het ministerie is dat 60% van de piekbelasters in de provincie Gelderland zit.

In de kustprovincies zijn minder bedrijven met een hoge stikstofdepositie op gevoelige natuur. Die bedrijven kunnen de komende tijd informatie inwinnen bij verschillende ‘belteams’ via uitvoeringsorganisatie RVO. Het is immers per regio, bedrijfstype en omvang van een bedrijf verschillend wat de mogelijkheden zijn. Het is ook mogelijk dat boeren die de afgelopen jaren al hebben gewerkt aan verduurzaming, natuur- inclusief werken of zijn omgeschakeld naar biologisch of PAS-melder zijn, nu tot de aanpak piekbelasting gaan horen.

Overigens is er nog een categorie veehouderijen die tot de 3.000 piekbelasters horen, maar geen gebruik kunnen maken van de plusregeling. Deze is namelijk alleen voor veehouders met melkvee, vleeskalveren, varkens en pluimvee. Maar bijvoorbeeld geiten-, kalkoenen-, konijnen- of schapenhouders kunnen wel piekbelaster zijn. Voor deze categorie bedrijven komt een aparte regeling, die in het najaar open moet gaan.

Mogelijkheden voor blijvers
Piekbelasters krijgen een keuze, ze kunnen meedoen aan de opkoopregeling, maar deze is vrijwillig. Boeren die door willen, kunnen hun bedrijf verduurzamen door innovatie, extensiveren, omschakelen of verplaatsen. Ook daarvoor komen regelingen. Boeren die willen investeren in een bewezen techniek om de ammoniakemissie te reduceren, kunnen subsidie krijgen voor 80% van die investering. De Subsidiemodule brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen (Sbv), die dat regelt, gaat naar verwachting eind dit jaar open.

Voor extensivering kunnen boeren een beroep doen op een bestaande subsidieregeling voor melkveehouders in veenweidegebieden en rondom Natura 2000-gebieden. Boeren moeten minder dieren per hectare houden en meer weidegang toepassen. De vergoeding gaat per hectare. Het bedrag wordt bepaald aan de hand van extra kosten en gederfde inkomsten. Voor omschakeling worden bestaande investeringsfondsen verlengd.

Boeren die willen verplaatsen moeten nog even geduld hebben. Het ministerie werkt nog aan een regeling die dit mogelijk maakt. Hierover is de nodige discussie met Brussel gevoerd over de precieze voorwaarden van zo’n verplaatserssubsidie.

Persoonlijk contactpersoon
Bedrijven die boven de drempelwaarde uit komen, kunnen de komende tijd contact zoeken met een zogenaamde ‘zaakbegeleider’, een persoonlijk aanspreekpunt die boeren gedurende het hele proces begeleidt. Deze contactpersonen zijn nu al beschikbaar voor boeren in regio’s met veel piekbelasters in de provincies Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Flevoland en Utrecht (met uitzondering van Gelderse Vallei). Gelderse boeren en hun collega’s rondom de Gelderse Vallei kunnen vanaf 1 juli een afspraak maken bij de zaakbegeleiders.

PAS-melders
De aanpak piekbelasters is, zoals Remkes vorig jaar oktober adviseerde, bedoeld om de natuur te herstellen én de PAS-melders te legaliseren. Hoeveel boeren die nu onterecht in een soort ‘illegale’ situatie zitten een vergunning kunnen krijgen, omdat stikstofruimte vrijkomt, is nog onbekend. Het is onder andere afhankelijk van het aantal stoppers en de locatie van de stoppende bedrijven.

RIVM: vooral veehouders piekbelaster
Het zijn vooral boeren met melkvee en vleeskalveren die veel stikstof uitstoten. Daarna komen varkens- en pluimveehouders, aldus berekeningen van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

De grens van 2.500 mol komt neer op bijna 36 kilo. Dat de grens daar ligt, komt doordat het kabinet 3.000 piekbelasters een aanbod wil doen. “De depositie van het 3001ste bedrijf bepaalt de maat”, aldus het RIVM.

Het zijn niet alleen boeren die boven de limiet uitkomen. Ook 28 fabrieken stoten meer stikstof uit. Dit zijn bijvoorbeeld Tata Steel in Velsen, Rockwool in Roermond en cacaofabriek Olam in Koog aan de Zaan. Zij vallen niet onder de landbouwregeling.

LTO: duidelijkheid waar boeren al jaren op wachten
LTO vindt dat stikstofminister Christianne van der Wal “een goede stap” zet met haar piekbelastingsaanpak. De standsorganisatie vindt het positief dat de minister in haar Kamerbrief benadrukt dat alle keuzes die boeren nu kunnen maken op vrijwillige basis zijn. Verder waardeert LTO het dat de piekbelasters geen toekomstig nadeel zullen ondervinden voor bijvoorbeeld het regelen van bedrijfsfinanciering.

Agractie: jammer dat niet alle regelingen tegelijk opengaan
Agractie vindt het jammer dat niet alle regelingen voor boeren tegelijk zijn opengesteld. “Johan Remkes adviseerde dat boeren een royale keuze moeten krijgen tussen de opties omschakelen, innoveren, verplaatsen of stoppen”, aldus de organisatie. “Het kabinet kiest nu echter op dit moment alleen voor de optie stoppen, waardoor boeren die door willen geen keuze hebben.” Daarnaast vindt Agractie dat “vrijwilligheid gewaarborgd moet zijn en blijven”.

Natuurorganisaties blij dat uitkoop piekbelasters nu echt begint
Natuurorganisaties zijn blij met het openstellen van de regelingen voor boeren die relatief veel stikstofneerslag op natuurgebieden veroorzaken. “Een eerste lichtpuntje in dit zware dossier” noemen Natuur & Milieu en Natuurmonumenten de regelingen die de overheid maandag bekendmaakte.

De natuurorganisaties zijn “tevreden dat de piekbelastingsaanpak nu echt start”. Dat is hoognodig, zeggen ze, want de natuur “gaat gebukt onder de aanhoudende stikstofneerslag en kan niet langer wachten”.

BBB kritisch over regeling voor piekbelasters
De BoerBurgerBeweging (BBB) is kritisch over de regeling voor piekbelasters die maandag bekend is gemaakt. De coalitiepartijen zijn tevreden dat er nu duidelijkheid is voor de boeren die veel stikstof uitstoten in de nabijheid van kwetsbare natuurgebieden.

De BBB meent dat aan de regeling nog “veel onduidelijk en niet uitgewerkt” is. Boeren moeten zelf berekenen of ze een piekbelaster zijn. De partij vindt deze procedure ingewikkeld. Er moeten ook nog andere regelingen worden goedgekeurd door de EU en de BBB twijfelt of die regelingen dit jaar nog geopend worden.

Coalitiepartij D66 hoopt dat veel boeren gebruik gaan maken van de regeling, twittert fractievoorzitter Jan Paternotte. VVD‘er Thom van Campen wil dat het kabinet nu ook snel komt met innovatie- en extensiveringsregelingen. “Alléén opkoop is een heilloze weg”, laat hij weten.

De regeling is “een belangrijke stap om de onzekerheid bij boerengezinnen over hun toekomst weg te nemen en richting natuurherstel. Tot nu toe lag de focus te veel op het stoppen van boeren”, aldus Derk Boswijk (CDA). Hij vindt wel dat regelingen lang genoeg open moeten staan voor boeren om een “weloverwogen keuze” te kunnen maken.

MOB: regeling piekbelasters juridisch slagveld bij weinig animo
De piekbelastersregeling wordt een “juridisch slagveld” als blijkt dat niet genoeg boeren zich hebben ingeschreven op de uitkoopregelingen die het kabinet maandag presenteerde. Dat zegt Johan Vollenbroek, voorzitter van milieuorganisatie MOB. “Dan wordt het onontkoombaar om vergunningen voor boerenbedrijven in te trekken, want de stikstofuitstoot moet hoe dan ook fors gereduceerd worden”, zegt hij.

De piekbelastersregeling is “drie jaar te laat, maar beter laat dan nooit”, zegt Vollenbroek, die al veel rechtszaken over stikstof won. “Ik had meer tempo verwacht, maar met Rutte in het zadel mag je al blij zijn dat het nu gebeurt”, zegt Vollenbroek.

Vollenbroek benadrukt dat een uitkoopregeling een privétransactie zal worden tussen de boer en de overheid. “Dat kan gewoon. Maar als het uitkopen onvoldoende blijkt om de stikstof terug te dringen, gaan we nat als land. Want we moeten die reductie halen. Bij de rechtbank hebben we al voldoende bewezen dat niet alleen op innovatie vertrouwd kan worden.”

Van der Wal: claim pluimveehouders over rekentool is niet waar
De claim van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP), dat de maandag gepresenteerde rekentool gegevens verzamelt en daarom nadelig kan zijn voor boeren, is volgens stikstofminister Christianne van der Wal “gewoon niet waar”. Volgens de NVP moeten boeren oppassen met het gebruiken van de tool, waarmee ze kunnen zien of ze in aanmerking komen voor de gepresenteerde opkoopregelingen. “Mogelijk plaatst u zichzelf hiermee onbewust op een lijst, zonder daarvan alle consequenties te (kunnen) overzien.”

Ook de Farmers Defence Force waarschuwt tegen de rekentool. Maar volgens de minister worden er geen gegevens opgeslagen. De NVP adviseert boerenbedrijven om de “rust te bewaren” en “niet ondoordacht gebruik te maken van invullijsten of rekentools!”, schrijft de vakbond op de website.

“Onteigening is onlangs immers niet uitgesloten door minister Van der Wal”, zegt de NVP. De vakbond raadt leden aan zich eerst samen met hun adviseur te verdiepen in de opkoopregelingen.Van der Wal vindt het jammer dat door dergelijke uitspraken “weerstand wordt gecreëerd”. Zij hoopt dat “na jaren van plannenmakerij” er nu stappen gezet kunnen worden om de stikstofuitstoot naar beneden te krijgen.

Lees ook: Here Bartlema: ‘RVO kan morgen beginnen met Afrekenbare StoffenBalans’

Medeauteur: ANP

Lees alles over het stikstofbeleid in dit dossier.