Waarom Kinderdijk volop in de steigers staat

Er wordt gebouwd in Kinderdijk en niet zo’n beetje ook. Op drie plekken tegelijk zijn werklui bezig met ingrijpende vernieuwingen van het gebied dat jaarlijks zo’n 600.000 toeristen trekt. Er verrijst niet alleen een bezoekerscentrum, maar ook twee nieuwe bruggen. Een afgebroken hulpgemaal wordt herbouwd en de veelbesproken educatieschuur krijgt vorm. In de loop van 2019 moet alles klaar zijn.

Albert Sok 09-12-18, 12:18 Laatste update: 13:27

De meest in het oog springende werkzaamheden zijn die aan het bezoekerscentrum, waar de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) al jaren reikhalzend naar uitkijkt.

Eigenlijk had dat een jaar geleden de deuren al moeten openen, maar onder meer door allerlei (gerechtelijke) procedures duurde dat langer dan verwacht.

Ook instanties als Unesco, de Natuur- en Vogelwacht en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed praten continu mee over de plannen. ,,Als je een tak wilt verplaatsen, dan moet je daar bij wijze van spreken al over vergaderen en dat is ook logisch’’, zegt Jan-Dirk Verheij van de SWEK. Pas afgelopen week velde de Raad van State het finale oordeel: het bezoekerscentrum mag er komen.

Het vervallen gebouwtje van IJsclub De Molenhoek waar de toeristen tegenaan lopen als ze het gebied in wandelen, is een oude ergernis van de SWEK. Daar worden nu nog souvenirs en koffie verkocht. Maar zodra de officiële opening van het bezoekerscentrum even verderop achter de rug is, gaat dat gebouwtje tegen de vlakte. ,,Diezelfde week nog’’, zegt Verheij.

Daarna kunnen toeristen terecht in een nieuw gebouw dat half in het water komt te staan. Ze kunnen er terecht voor hun natje en droogje, souvenirs en een sanitaire stop, maar ook voor een korte film van een minuut of drie over het ontstaan van Kinderdijk en de functie van de molens. Die film wordt vertoond op alle muren tegelijk, waardoor de kijkers als het ware ‘in de film’ zitten.

Kassa
Een ander belangrijk element in dat gebouw is de kassa, want de SWEK wil zoveel mogelijk mensen laten betalen voor een kaartje. Dat hóeft niet, want het gebied blijft vooralsnog gratis toegankelijk, ,,Maar ons beleid is én blijft erop gericht dat we bezoekers laten betalen. Met de opbrengsten worden de molens onderhouden’’, legt Verheij uit. Met zo’n kaartje kunnen ze op een rondvaartboot stappen of een van de bezoekmolens aandoen. Wie alleen een wandeling langs de molens wil maken, kan zijn portemonnee op zak houden. Voorlopig althans, want in de recente campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen werd gezinspeeld op ‘onttrekking van het gebied aan de openbaarheid’.

Met de bouw van het centrum is een bedrag gemoeid van 6,7 miljoen euro. Dat geld komt van een groot aantal sponsoren en overheden, maar ook de BankGiroLoterij heeft een half miljoen euro overgemaakt naar Kinderdijk. De totale kosten voor het grootscheepse project bedragen 9 miljoen. Daarvoor worden ook twee bruggen aangelegd, namelijk over de Hoge en de Lage Boezem van de Overwaard. Die bruggen moeten zorgen voor betere doorstroming van de toeristen.

Nu is het nog zo dat zij over een dam moeten om van de Over- naar de Nederwaard of vice verse te komen. Die voert vlak langs een gemaal van het waterschap, maar dat wil men niet meer. De bedoeling is dat straks alleen nog individuele bezoekers via deze kant (Nederwaard) het gebied ingaan. Groepen die per boot of bus arriveren gaan dan via de Overwaard.

Entreezone
Vorig jaar kwamen 278.000 betalende toeristen naar Kinderdijk, dit jaar naar schatting 320.000. Grofweg de helft daarvan komt per bus of cruiseschip in een groepsreis. Zij hebben gemeen dat ze aan de kant van de Overwaard het gebied ingaan.

Al die toeristen hebben vooraf een kaartje aangeschaft voor een rondvaartboot en/of een van de bezoekmolens. Al die mensen gaan vanaf maart over een nieuwe brug de ‘entreezone’ met drie gebouwen in, waaraan achter het Wisboomgemaal gebouwd wordt. Om te beginnen wordt daar het zogeheten hulpgemaal herbouwd. Na de ingebruikname van een nieuw gemaal werd dat in 1995 gesloopt.

,,Achteraf zonde, want dit gemaal hoort ook gewoon bij dit gebied”, zegt SWEK-woordvoerder Jan-Dirk Verheij. ,,We herbouwen zoveel als mogelijk in de oorspronkelijke staat en op dezelfde plek.” Er komt geen gemaal in ‘De Fabriek’, zoals het gebouwtje gaat heten, wel een filmzaal. Daar wordt straks de film vertoond die nu nog in het Wisboomgemaal draait. Ook is in het gebouw horeca ingetekend. Daarnaast komt er een natuurhuis, waarvoor de invulling nog niet bekend is.

In het derde gebouw is kantoorruimte gepland voor de medewerkers van de SWEK en openbare toiletten. In de open ruimte komen bankjes en terrassen, om even te relaxen na een vaak lange reis.

Voor de molenaars wordt om de entreezone heen een nieuw fietspad aangelegd. Zij moeten daarbij één keer toeristen kruisen, iets waar lang niet alle molenaars blij mee zijn.

Verheij: ,,We begrijpen hun klachten, maar het kán niet anders. We gaan ervan uit dat toeristen straks niet meer, zoals nu nog wel eens het geval is, uitwaaieren door het gebied. Door een betere inrichting hopen we dat de overlast voor bewoners voortaan minder is. We snappen dat de veranderingen snel gaan en dat dat soms vraagtekens oproept, maar hopelijk zijn die problemen straks allemaal verleden tijd.”

Toeristen en molenaars gaan nu al via een andere weg het gebied in en dat blijft zo. Het Wisboomgemaal blijft ook open voor het publiek. De ingang wordt verplaatst naar de andere kant, zodat toeristen vanaf het pleintje dat in maart ontstaan is naar binnen kunnen. De machinekamer blijft daar de blikvanger.

Educatieschuur
De bouw van de zogeheten educatieschuur bij de vierde molen van de Overwaard leidde twee jaar geleden tot opschudding die landelijke aandacht trok.

Het 5,5 meter hoge bouwsel op de meest gefotografeerde plek van het gebied zou zorgen voor horizonvervuiling.

De rechter moest er zelfs aan te pas komen. Die oordeelde dat de vergunning terecht was verstrekt. Met de horizonvervuiling valt het wel mee, zegt Verheij. ,,De schuur wordt maar een fractie hoger dan de kade erachter.”

De bedoeling is dat de bijbehorende molen vanaf maart 2020 open gaat voor publiek, iets waar naburige molenaars ook tegen te hoop liepen dan wel lopen. Ze zijn bang dat toeristen op hun erf komen.

De SWEK zegt dat het erf van die molen wordt afgezet, zodat toeristen alleen daar blijven. Verheij: ,,Daar ligt natuurlijk ook een taak voor de begeleider. Toeristen kunnen die molen overigens alleen bereiken met een bootje.”

In die educatieschuur wordt straks een film vertoond, die verhaalt over de techniek in een molen. In de contramolen (een van de weinigen ter wereld die twee kanten op kan draaien) kunnen ze die daarnaast met eigen ogen aanschouwen. Die wordt daarvoor nu verbouwd.

Bron: AD Rivierenland