Artikel AD | Bij de pakken neer zitten in deze gekke tijden? Daar doet deze kaasmaker niet aan: ‘Ligt niet in m’n aard’

Het jaar 2022 was er een waar we ons ontworstelden aan de pandemie, maar het leven voor de meesten desondanks niet eenvoudiger werd. Een oorlog in de Oekraïne, een milieu- en klimaatcrisis en enorme personeelstekorten – om enkele veelbesproken kwesties te noemen. Je kunt van minder moedeloos worden. Ondernemer en boerendochter Marijke Booij uit Streefkerk laat dat niet gebeuren.

,,Aan een deel van de problemen waar we nu mee kampen, kan ik zelf wat doen. Bij corona had ik dat helemaal niet; dan keken we naar de zoveelste persconferentie om te horen te krijgen wat we nu weer moesten doen. Ik kan niet zo goed omgaan met iets dat buiten mijn macht ligt, terwijl ik graag wil bijdragen aan een oplossing. Altijd. Dat ligt in mijn aard.’’

Energieprijzen
De energiecrisis waar we door de oorlog ineens nadrukkelijk mee te maken kregen, bood een herkansing om duurzamer te ondernemen. ,,Eerder kreeg ik zonnepanelen en een windmolen niet gefinancierd voor de kaasmakerij. Het bracht te weinig op vond de bank. Het klimaat was niet belangrijk genoeg, zo vatte ik die afwijzing maar samen’’, vertelt Booij. ,,Toen de energieprijzen echter torenhoog werden, lukte de financiering wel. Uiterst krom, maar het brengt dus iets positiefs. De panelen zijn besteld en binnenkort werken we hier energieneutraal.’’

Het boerenverzet, een ander in het oog springend onderwerp afgelopen jaar, volgde ze met de grootste belangstelling. ,,Ik ben geen boer, maar voel me sterk met hen verwant. Zonder boeren kan ik mijn product niet maken. Wil ik ook niet, want ik werk graag met de boeren uit mijn directe omgeving samen.’’

De onvrede liet en laat agrarisch Streefkerk rondom Booijs kaasmakerij en winkel uitbundig zien met volop omgekeerde vlaggen in het landschap. In Rotterdam daarentegen, waar ze een tweede kaaswinkel heeft in de bekende Fenix Food Factory (Zie kader, onderaan), is het zoeken naar die protestvlag. ,,Als ik al iemand in Rotterdam zie met een omgekeerde vlag is dat eerder iemand die anti-alles is dan dat hij of zij specifiek wat heeft met boeren. Sowieso is de kloof tussen stad en platteland gegroeid en ik vind dat oprecht jammer.’’

Redelijke mensen
Ze vertelt dat ze zich zorgen heeft gemaakt over het verloop van de protesten. ,,Heel veel boeren ken ik als erg redelijke mensen. Oprechte gemeenschapsmensen ook. Als je in een dorp vrijwilligers nodig hebt, moet je als eerste bij hen zijn. Ze worden niet snel boos, dus bij boze boeren moet je je zeker eens achter de oren krabben. Dan is er iets aan de hand dat je serieus moet nemen.’’

Een aantal keren liepen acties uit de hand. Als dat heeft geleid tot een beeld van een het recht in eigen hand nemende boerenstand, verdient dat nuancering. ,,Vergelijk het met voetbalfans. Daar zijn er honderdduizenden van waarmee je kunt genieten van een wedstrijd. En dan heb je een minderheid aan hooligans. Zo zit het met boeren ook. Met de meerderheid is een goed gesprek te houden over zaken waarover ze ontevreden zijn en een klein deel vliegt uit de bocht.’’

Uitstoot
Er is onvoldoende naar de grieven geluisterd, concludeert Booij. ,,Het is als een etterende wond die er al heel lang zo bijligt, want de problematiek van uitstoot – want het is niet alleen stikstof maar ook CO₂, waterkwaliteit etcetera – en natuur is er al járen. Al in de tijd dat mijn ouders hier aan de Middenpolderweg begonnen met boeren.’’

Veranderend overheidsbeleid in al die voorgaande jaren heeft wat gedaan met het boerengemoed. ,,Een kabinet zit er voor vier of acht jaar, terwijl boeren veel verder moeten kijken met hun bedrijf. Eigenlijk zou landbouwbeleid voor 20 of 30 jaar gemaakt moeten worden.’’ Toch zegt ze er nog steeds in te geloven dat de betrokken partijen tot een oplossing kunnen komen waarbij de natuur kan herstellen. ,,Maar dictaten en woorden als ‘onteigenen’, zullen níet tot de stap vooruit leiden.’’

Positievere houding
Waar Booij in ieder geval niks in ziet, is verzanden in het wijzen naar anderen. Bijvoorbeeld naar de uitstoot van mega-fabrieken in de Rotterdamse haven of naar Schiphol. ,,Ga voor jezelf na wat je duurzamer kunt doen. Steek niet al je energie in kijken naar wat een ander fout doet terwijl jezelf waarschijnlijk best wat kunt verbeteren aan je doen en laten. Dat is een positievere houding. Iedereen moet aan de slag als we uit deze klimaat- en milieucrisis willen komen. Dat vraagt deze tijd. Het is urgent.’’

Wat haar irriteert, is dat ze feiten mist in de discussie. ,,Er zijn miljarden euro’s, maar om deze nuttig te besteden moeten de feiten in kaart worden gebracht. Hoeveel boeren zijn er, over hoeveel oppervlakte hebben we het? Wat kost de omslag naar duurzamer boeren?’’

Het is een complex verhaal en voor we het weten wordt er nog ellenlang doorgerekend. Maar ‘laaghangend fruit’ kan vlot geplukt worden, oordeelt de pragmatische kaasmaker. De provincie Zuid-Holland en Stichting Voedselfamilies, waar Booij zich ook voor inzet, zijn nu in kaart aan het brengen hoeveel boeren er zijn in deze provincie, hoeveel hectare grond die hebben, hoeveel vee, hoe oud ze zijn en of ze een opvolger hebben. ,,Als je dat op een rij hebt, ligt er een beste kans op minder uitstoot. Aan een boer zonder opvolger vragen of hij of zij wil stoppen, is legitiem.’’

Uitkopen
Dat het uitkopen van zo’n boer zonder opvolger beslist geen simpel klusje is, beseft de Streefkerkse zich terdege. ,,Nu zijn er Europees bepaalde regels over hoeveel zo’n uitkoop mag kosten, waardoor het voor een boer die met pensioen gaat financieel interessanter is om aan de buurman te verkopen. Daar moet een list op verzonnen worden. Een schadevergoeding van de overheid bovenop de uitkoopsom vind ik niet vreemd.’’

,,Het summum voor melkveehouders bijvoorbeeld was lang groter, efficiënter, meer koeien. Voor een deel van de boeren die daar héél goed in zijn, vind ik dat een prima idee. Want ik denk niet dat we álle intensieve boeren kwijt willen. Zo’n boer kan met een kleine lap grond heel veel monden voeden en dat is ergens ook duurzaam.’’

Andere, kleinere boeren kunnen gevraagd worden om óók natuurbeheerder te worden. ,,Natuurorganisaties kunnen daarvoor beter boeren inhuren dan andere bedrijven want ik ben ervan overtuigd dat ze dat goed kunnen. En bescheiden van omvang blijven heeft ook voordelen hè! Zo heb je misschien geen personeel nodig op de boerderij – dat scheelt gewoon zorgen.’’

Diversiteit
Al met al verwacht Marijke Booij een toekomst waar de diversiteit aan boeren toeneemt. In zekere zin ziet ze dat al bij de boerderijen die bij haar aan de straat, de Middenpolderweg (N480). ,,Iedereen doet wat naast het boerenbedrijf. Ze werken bijvoorbeeld in de zorg of hebben een kinderopvang. Het is al uiteenlopend, maar er zal nog een schep bovenop moeten.’’

Een lach volgt. ,,Naast de kaasmakerij hebben we een proeflokaal, daar kunnen mensen een vergadering of bedrijfsuitje houden. Het frappante is dat klanten uit de stad dit landelijke gebied bijna meer waarderen als wijzelf. Zo vinden zij het heel bijzonder dat het eten zo lokaal is. Wij mogen als plattelandsbewoners wel wat trotser worden. We krijgen veel voor elkaar met elkaar, dus een beetje chauvinisme mag best.’’

PASPOORT MARIJKE BOOIJ
Geboren: 30 april 1984

Privé: partner van Lucas – traumachirurg en ‘geen kaaseter’, aldus Booij. Samen hebben ze drie kinderen.

Zakelijk: voor driekwart eigenaar van Booij Kaasmakers in Streefkerk. Een bedrijf dat haar ouders van haar grootouders overnamen in de jaren 70. Haar moeder bezit nog een kwart van de kaasmakerij en werkt mee in de onderneming, haar vader is in 2021 overleden. Voorheen maakte het bedrijf boerenkaas van eigen, rauwe melk. Tegenwoordig heeft Booij Kaasmakers geen eigen koeien meer (Marijkes broer is als melkveehouder in Drenthe verder gegaan) en mag ze haar kaas dus geen boerenkaas meer noemen. De melk wordt sindsdien aangekocht van de boerende buurman, vandaar dat de Streefkerkse kaasmaakster spreekt van ‘buurenkaas’.

Tevens is ze mede-oprichter van de Fenix Food Factory in Rotterdam, een horeca-stek annex markt die internationale media als de New York Post, The Guardian en CNN.com al eens de moeite waard vonden om te vermelden. Booij Kaasmakers verkoopt er zijn kazen.

Verder zet ze zich in als bestuurslid van Stichting Voedselfamilies in Zuid-Holland. Een gezelschap dat samen met pionierende boeren, onderzoekers, beleidsmakers en ondernemers werkt aan een transformatie van ons voedselsysteem. Het zoeken naar een nieuwe balans tussen voedselproductie en biodiversiteit staat voor de stichting centraal.

Bron: AD Rivierenland