Artikel AD: Otto en Astrid vlogen heel de wereld over voor hun boek over grutto’s: ‘Behoud deze oer-Nederlandse weidevogel’

,,In de afgelopen 50 jaar is er voor ruim een miljard verspijkerd aan weidevogelbescherming, zonder merkbaar resultaat helaas”, vult fotograaf Otto Plantema aan. ,,Als je echter kijkt naar de goede broedresultaten in een aantal gruttobolwerken in Friesland, Eem, Arkemheen en de inzichten van de wetenschappers, waarbij kuikenoverleving prioriteit krijgt boven nestbescherming, dan zie ik toch kansen. Eerst naar afvlakking van de dalende tendens en dan mogelijk weer een lichte groei.”

Het pakket aan maatregelen om de grutto en andere weidevogels er weer bovenop te helpen staat ook wel bekend als het Aanvalsplan Grutto. Oud-minister Schouten van LNV heeft gedurende de eerste twee jaar van het Aanvalsplan Grutto voor een flinke financiële impuls gezorgd. Het gaat om een bedrag van vijf miljoen euro voor de periode van 2021 en 2022. Voor de tijd tussen 2023 en 2027 ligt er een toezegging om samen met de provincies 69,5 miljoen euro voor Aanvalsplan Grutto te reserveren.

Plantema: ,,Inmiddels is bekend welk beheer wel werkt en wat er moet gebeuren. De uitgangspunten zijn door Pieter Winsemius, de initiatiefnemer van het Aanvalsplan Grutto, al geformuleerd. Investeer in grotere gebieden, met gemotiveerde boeren en met een samenhangende, gebiedsgerichte aanpak. Daarbij is het cruciaal dat er veel meer graslanden blijvend optimaal voor weidevogels worden ingericht en beheerd. In concreto gaat het dan om kruidenrijke graslanden met een hoge waterstand waar laat in het seizoen wordt gemaaid. De aanleg van zogenaamde plas-drassituaties, waarbij op sommige locaties het weiland opzettelijk wordt vernat, werkt trouwens ook goed.”

Om zo’n gruttoboek te kunnen maken, moet je de vogels ook opzoeken. Plantema: ,,Voor de Zuid-Amerikaanse grutto’s zijn we in de Verenigde Staten en Canada geweest. Astrid Kant gaat regelmatig naar de omgeving van de Taag, bij Lissabon. Ik kom daar weliswaar minder, maar we hebben elkaar daar wel voor ‘t eerst ontmoet. Gewoonlijk reis ik regelmatig en specifiek voor de grutto bezocht ik onder andere Spanje, Senegal, Israël en India.”

Als kleine jongen ging Plantema met zijn vader de polders in bij Delft om naar grutto’s te kijken, later volgde er omzwervingen naar Texel. Onderhand fotografeert Plantema al ruim 50 jaar grutto’s. ,,Astrid Kant fotografeert ze uiteraard ook en zet zich bovendien al 30 jaar in voor de bescherming van deze magnifieke vogels. Zij is bovendien een actief ringer in de Vijfheerenlanden. Zo ontstond al snel het idee om een boek over grutto’s te maken. We zijn er ruim een jaar mee bezig geweest.”

De toestand in hun broedgebieden is natuurlijk van groot belang, maar de omstandigheden in de overwinteringsgebieden zijn minstens zo belangrijk en dat geeft het gruttovraagstuk een internationaal tintje. Zo verblijven er eind januari, begin februari ruim 20.000 grutto’s in en om de rijstvelden langs de Taag bij Lissabon. Zij vullen er hun vetreserves weer aan.

Onderweg nemen de grutto’s diverse hindernissen, zoals de Sahara, een immens uitgestrekte zandbak. Rondom de Taag maken de vogels zich op voor de laatste ruk naar hun broedgebieden in West-Europa. In (inter)nationaal opzicht worden de trekwegen van geringde grutto’s in kaart gebracht. Bij dit onderzoek worden de vogels ook wel voorzien van ultralichte zenders.

Ondanks de toenemende inzichten, zijn er wel bedreigingen. Zo bleek een schat aan vogelwaarnemingen een zeer waardevolle troef in de rechtszaak die is aangespannen tegen de komst van een nieuw vliegveld in de Taag-delta in Portugal. Toch is de uitkomst van de rechtszaak, aangespannen door Portugese natuurorganisaties met hulp van Vogelbescherming, nog ongewis. Daarom werken vogelonderzoekers hard aan aanvullend veldonderzoek om het protest verder te kunnen onderbouwen. De komst van een nieuw vliegveld brengt honderdduizenden trekvogels in gevaar, ook ‘onze’ grutto’s die hier een tussenstop maken om op adem te komen.