Artikel Nieuwe Oogst: Omzetgroei boerderijwinkels zet flink door

28 november 2021

116 miljoen euro. Zoveel omzet draaiden boerderijwinkels dit jaar tussen week 13 en 40, volgens marktvorser GfK. Twee jaar geleden, voor corona, was dit nog 46 miljoen euro. Corona lijkt definitief voor een herontdekking én herwaardering van lokaal voedsel te hebben gezorgd. ‘We zijn goed in staat om de klant vast te houden’, klinkt het.

Het is net een paar maanden klaar, het boerderijterras bij Landwinkel De Woerdt in het Gelderse Ressen. Ondernemer Wessel van Olst is trots op de nieuwste aanwinst op zijn fruitbedrijf. Behalve voor koffie, lunch en borrel kan een deel van het nieuw aangebouwde stuk ook als vergaderruimte worden afgehuurd.

‘Het restaurant is van dinsdag tot en met zaterdag open, we richten ons op de klant in de Landwinkel, recreanten en zakelijke klanten’, aldus Van Olst. ‘Op die manier kunnen we hier een totaalplaatje aanbieden met fruit plukken, het restaurant en de winkel.’

Van Olst liep al lange tijd met het idee voor het boerderijterras rond, ook al voor de coronacrisis. Als voorzitter van de coöperatie Landwinkel ziet hij veel collega-boeren flink investeren in faciliteiten rondom hun boerderijwinkel. Ook zij mikken op het toevoegen van meer beleving.

De ondernemers worden daarin gesterkt door de sterke omzetgroei van boerderijwinkels in coronatijd. Marktonderzoeksbureau GfK noteert ook in 2021 weer een forse stijging van de omzet van boerderijwinkels. In de weken 13 tot en met 40 van 2019 realiseerden boerderijwinkels een totale omzet van 46 miljoen euro. In diezelfde periode vorig jaar, dus vanaf het begin van de coronacrisis, werd dat bedrag meer dan verdubbeld naar 97 miljoen euro.

De verwachting van veel winkeliers en experts was dat de omzet dit jaar weer wat zou terugvallen. Maar niets is minder waar, ziet consultant Eric Harmsen van GfK. Boeren, kwekers en telers noteerden tussen week 13 en 40 een omzet van 116 miljoen euro. ‘Dat is een verdrievoudiging ten opzichte van 2019. De omzetgroei zet dus ook na de langdurige lockdown gewoon door.’

Harmsen stelt dat veel consumenten de boerderijwinkels in hun omgeving tijdens corona hebben ontdekt. ‘Klanten laten sindsdien een ander shopgedrag zien. Je kunt het een herontdekking en herwaardering van lokaal voedsel noemen.’

De extra omzet van boerderijwinkels komt weg bij zowel supermarkten als horeca. ‘Toen de horeca dicht was, is alle volume door supermarkten, speciaalzaken en boeren gepakt’, zegt Harmsen. ‘Daarna zag je de horeca weer wat aantrekken en komt juist weer een deel van de boerderijwinkelomzet weg bij supermarkten.’

Toekomst van de landbouw

De rol van boeren en tuinders in onze samenleving en het belang van een eigen voedselproductie staan ter discussie. In de serie ‘Toekomst van de landbouw’ diept Nieuwe Oogst het onderwerp uit. Hoe ziet de toekomstige landbouw eruit en welke plek hebben de boeren en tuinders in de veranderende samenleving? De serie is niet bedoeld om de toekomst te voorspellen, maar om denkrichtingen te bieden over hervormingen van de landbouw, de rol van voedsel, mondialisering, regionalisering, gezondheid en technologie. Volg de verhalen via nieuweoogst.nl/toekomst.

Alleen medio dit jaar was een korte omzetdaling te zien ten opzichte van een jaar eerder. Harmsen: ‘Maar daarna is de groei weer aangetrokken ten opzichte van heel goede periodes vorig jaar.’

Van Olst herkent zich in het beeld dat GfK schetst van de markt. Zowel zijn eigen winkel als de coöperatie Landwinkel (89 winkels) noteert zo’n 15 procent groei dit jaar.

Dat groeipercentage is meer dan Van Olst had verwacht. ‘Ik geloofde er wel in dat we de extra omzet konden vasthouden, maar niet dat het nog zo ver door zou groeien. Ik zie het ook als een compliment dat de klanten blijven komen. Als Landwinkel zijn we goed in staat om ze vast te houden.’

Gevoel voor retail nodig

Maar dat is geen vanzelfsprekendheid, heeft Van Olst gemerkt. Hoewel bijna alle bij Landwinkel aangesloten boeren plussen, gaat dit niet vanzelf. ‘Je moet er wel wat voor doen. Is je locatie goed, heb je je openingstijden op orde? Je moet gevoel voor retail hebben, dit doe je er niet even bij. Als je je boerderijwinkel als een neventak ziet, moet je er niet aan beginnen.’

De fruitteler somt op hoe zijn eigen bedrijf is uitgegroeid tot een flinke onderneming. ‘We hebben hier 20 tot 25 fte. Tien parttimers in de winkel, twee koks en bediening binnen en buiten. Plus een groep van vijftig flexers uit de omgeving die helpen met de oogst of andere klussen. Bovendien hebben we recent een bedrijfsleider aangenomen voor de horecatak.’

Van Olst ziet als effect van corona dat collectiviteit steeds belangrijker is geworden. ‘Door prijsstijgingen, behoefte aan goede informatievoorziening en wet- en regelgeving zien we dat boeren daar steeds meer voor open staan. We zien het ook in de belangstelling om lid te worden van Landwinkel. Hoe meer je samen doet, hoe meer je het verschil kunt maken.’

De omzet van boerderijwinkels daalde slechts één periode

Demissionair premier Mark Rutte verkondigde op 16 maart 2020 dat Nederland in een ‘intelligente’ lockdown ging. Als voedselverkopers bleef boerderijwinkels gedwongen sluiting bespaard. In de cijfers van marktonderzoeksbureau GfK is het begin van de lockdown gemakkelijk te spotten, al zat de omzet van boerderijwinkels ook in de eerste maanden van 2020 al in de lift. Bedroeg de boerderijwinkelomzet in de weken 13 tot en met 16 in 2019 nog 6,4 miljoen euro, in 2020 was dat 12,4 miljoen euro. Tot en met februari van 2021 noteerden boerderijwinkels vrijwel elke maand een ruimschootse verdubbeling van hun omzet ten opzichte van diezelfde periode een jaar eerder. De omzet blijft stijgen. Slechts in de weken 21-24 van dit jaar was er een kleine daling van 4 procent zichtbaar ten opzichte van 2020. Maar met een bedrag van ruim 16 miljoen euro was dat nog altijd bijna het dubbele van 2019.

‘Bakje vers fruit halen werd uitje’

Zomerfruitkwekerij Lekker Orskôts van de familie Van de Sande in Oirschot zag de omzet behoorlijk stijgen tijdens het eerste coronajaar.

Paul van de Sande heeft van mei tot en met oktober vier automaten op zijn erf aan de Bollen staan. Deze seizoensgebonden winkelschappen vult hij met achtereenvolgens aardbeien, kersen, rode en blauwe bessen en pruimen.

‘Corona is voor ons bedrijf zeker niet slecht geweest’, blikt de fruitteler terug op de afgelopen anderhalf jaar.

Goed voorjaar

‘Vooral in het voorjaar van 2020 liep het hard met de verkoop. Mensen mochten toen niets en alles was gesloten. Even op de fiets een bakje vers fruit halen was voor velen een uitje, want dat mocht wel’, legt Van de Sande uit.

De Noord-Brabantse ondernemer bemant in het weekend ook nog een winkeltje waar hij, naast het verse fruit, verwerkte producten zoals jam en sap verkoopt. ‘Onze kracht is versheid. Mensen fietsen langs en zien het fruit letterlijk hangen. Voor de kersen komen ze zelfs vanuit Tilburg en Eindhoven.’

Toch wil Van de Sande niet opschalen. ‘Ik ben een klein bedrijf maar moet aan steeds meer regeltjes voldoen. Denk aan allerlei keuringscertificaten en licenties en de factor arbeid. Je bent steeds meer met randzaken bezig en dat kost relatief veel tijd en energie. Uitbreiden zie ik vooral daardoor niet zitten.’

‘Voorkomen dat we te hard groeien’

De Drentse preiteler Marinus Dikboom heeft er bewust voor gekozen om niet te hard te groeien met zijn boerderijwinkel Smilande in Smilde. ‘Ik wil niet alleen manager zijn, maar ook nog boer.’

Mede door de coronacrisis zag Dikboom de omzet van de boerderijwinkel die hij vijf jaar geleden realiseerde stijgen. ‘Waar een klant gemiddeld eerder 15 euro uitgaf, ligt dat nu op 25 tot 30 euro. Online doen mensen soms wel voor 60 euro boodschappen. Ze vinden het gemakkelijk dat we de producten thuis laten bezorgen.’

Niet achteroverleunen

En deze omzet kan de teler ruim anderhalf jaar na het uitbreken van de coronacrisis in de benen houden, stelt hij. ‘Belangrijk is dat we niet achterover zijn gaan leunen. We zijn heel erg alert op kwaliteit van producten, daar doen we veel moeite voor. Dat en het feit dat de klant online kan bestellen, is de reden dat onze omzet nog steeds licht stijgt.’

Dikboom bedacht zich de afgelopen periode wel dat hij gecontroleerd wil groeien met de boerderijwinkel.

‘Die grijparmen die naar je toekomen met geld, daar moet je echt voor waken. We werkten veel met schooljeugd. Wie kon werken, kwam werken.’

Nu zet de teler zijn werknemers effectiever in. ‘Veel personeel is gezellig in de koffiekamer, maar het is minder leuk wanneer je aan het einde van de maand moet uitbetalen. Bovendien wil ik ook nog blijven telen.’

‘Spaaractie loopt hartstikke goed’

Melkveehouders, kaasmakers en Landwinkel-eigenaren Karin en Leon Castelijn in Rijpwetering startten samen met een horecaondernemer een spaaractie om de corona-omzet te behouden. ‘Dat loopt hartstikke goed.’

Hoewel de afzet van Castelijns pondskazen richting onder andere Keukenhof en het openluchtmuseum Arnhem wegviel, maakt de omzet in de boerderijwinkel ‘heel veel goed’.

‘We hebben de productie van kaasjes naar 50.000 per jaar teruggebracht’, zegt Karin Castelijn. ‘Maar we halen nu een veel hogere omzet, omdat de winkel beter is gaan lopen. Die stijging kunnen we vasthouden.’

Ruimte opzoeken

De Zuid-Hollandse ondernemer kreeg voor de coronacrisis wekelijks zo’n 250 tot 300 klanten over de vloer die gemiddeld rond de 15 euro uitgaven. Nu weten zo’n 420 tot 470 mensen de winkel te vinden. Het zorgde voor een omzetgroei van 35 tot 40 procent. ‘We zien dat steeds meer mensen de ruimte opzoeken. Ze zijn op zoek naar eerlijke producten’, stelt Castelijn.

Om deze klanten te blijven trekken, zocht de melkveehouder de samenwerking op met een café-eigenaar. Klanten kunnen sparen voor een kopje koffie met gebak of een twaalfuurtje als lunch. Dat heeft aantrekkingskracht. ‘Mensen besteden hun geld anders nu ze minder op vakantie gaan. Wij moeten zorgen dat het geld bij ons in de kassa komt.’

Bron: Nieuwe Oogst