29 november 2024 Cider bestond al in de tijden van de Grieken en Romeinen, maar…
Artikel AD: Boer Matthijs wil de witte motor weer sexy maken: ‘Dit is de ‘single malt’ onder de melk’
Hij werd voor gek verklaard, stuitte op onbegrip van boeren en de banken stonden nou niet meteen te trappelen. Toch liggen anderhalf jaar na de lancering van ElkeMelk de schappen van Albert Heijn dagelijks vol met flessen van Metha 101, Geertje 72 en van zo’n 100 andere koeien uit zijn stal in Molenaarsgraaf. En het buitenland lonkt. ,,Melk moet weer sexy worden’’, zegt ondernemer Matthijs Baan (40).
Voor wie het concept nog niet kent: elke koe wordt apart gemolken en de melk zit binnen 10 minuten gepasteuriseerd en wel in zijn eigen flesje. Mét etiket waarop informatie over de koe en de smaak van haar melk staat. Een uniek concept of een briljante marketingtruc? ,,Absoluut het eerste’’, zegt Baan. ,,De melk in onze fles die je uit de koeling van de supermarkt trekt, is 100 procent traceerbaar tot aan die specifieke koe. ElkeMelk is het enige product ter wereld waarbij dat kan.’’
We gaan naar Lianne 5. Beter gezegd: de koe komt naar ons. We staan achter de melkrobot. Net als alle andere dames heeft ook Lianne 5 een halsband om die gedurende de hele dag haar activiteit meet. Minder actief dan gewoonlijk? Misschien voelt ze zich niet lekker. Of heeft ze last aan een poot. Is ze een stuk actiever dan gebruikelijk, dan kan dat een teken zijn dat ze tochtig is en gedekt wil worden.
Alle gegevens worden direct naar de computer gestuurd. Diezelfde halsband meet echter ook hoe vaak Lianne naar de melkmachine gaat en hoeveel voer ze die dag al op heeft. Is ze te vaak geweest, dan laat de robot haar niet door. Als het wél tijd is om te melken, gaat de tourniquet open en neemt de koe plaats.
De spenen van de uiers krijgen een korte douchebeurt, daarna worden ze droog geföhnd. De robot herkent Lianne 5 en het melken begint. De melk wordt bij de robot verzameld. Automatisch wordt bij elke melkbeurt een monster genomen dat onder de microscoop wordt geanalyseerd. Er wordt onderzocht op bloedwaarde, geleidbaarheid en celgetal. Als deze niet 100 procent voldoet dan belandt de melk niet in de fles. De koe heeft haar werk gedaan, de spenen krijgen nog een zalfje en Lianne 5 kan terug naar de stal of bij mooi weer naar de wei, wanneer ze dat wil.
De goedgekeurde melk wordt weggepompt naar de pasteur. Die bevindt zich een verdieping hoger. De melk van Lianne 5, doorgaans zo’n 10 liter per keer, gaat in een van de vier kleine tanks. Klaar voor een nieuw proces: pasteurisatie. Dat gebeurt in de leidingen erna. De melk wordt 15 seconden verhit tot een temperatuur van 74 graden Celsius en daarna snel gekoeld tot 6 graden Celsius. De buizen waardoor Liannes melk net is gestroomd, worden ondertussen droog geblazen. Zo wordt haar melk nooit gemengd met die van haar collega’s.
‘Single malt’
Als het pasteurisatieproces gereed is, stroomt Liannes melk via rvs-buizen door de verdiepingsvloer naar de vuller. Daar is de temperatuur continu 4 graden. De melk is klaar en hoeft alleen nog maar in een flesje. Ook dat vullen gebeurt automatisch. Een robot weet dat Liannes melk eraan komt, het etiket wordt gedrukt en op de fles geplakt. Daarop staan de naam van de koe, de datum én het tijdstip waarop ze is gemolken. En er worden 1 tot 5 sterren gegeven aan het vet-, eiwit- en lactosegehalte, die de smaak bepalen. De fles met melk is klaar.
Een proces van niet meer dan 10 minuten. Gereed om naar alle 630 filialen van Albert Heijn in het land te gaan en naar de Jumbo in het dorp. Hieraan komen geen grote verzameltank met melk van alle koeien, vrachtwagen en fabriek te pas. Alles, dus ook het pasteuriseren, gebeurt op de boerderij aan de Kweldamweg in Molenaarsgraaf. Deze melk is een pure ‘single malt’, zoals bij whisky’s.
Het idee kreeg Matthijs Baan een jaar of drie geleden toen hij deelnam aan een masterclass in Rotterdam, te midden van aardbeien- en perentelers die apetrots waren op hun product. Ze hadden bakjes fruit bij zich die ze trots lieten zien. Baan had niets om te tonen. ,,Wat moest ik dan? Een pak melk uit de supermarkt meebrengen en laten zien?’’
Thuisgekomen viel bij hem het kwartje. Natuurlijk was hij trots op zijn koeien, maar hoe zijn melk smaakte ten opzichte van die van andere boeren, wist hij niet. ,,Dus die ben ik maar eens gaan proeven. Ik pakte wat uit de melktank en dat viel tegen. Wat ik kon doen was het voedsel voor de koeien aanpassen, maar dat was niet genoeg. Ik ben toen op de bank gaan zitten en verplichtte mezelf er pas van af te komen als ik een goed idee had.’’
Eureka!
En toen had Baan het. Naast het voer moest ook het hele proces om. Zo kort en zo snel mogelijk. ,,En ik dacht letterlijk: eureka! De melk meteen naar de robot, pasteuriseren en van elke koe in een eigen fles stoppen. We kunnen naar de maan, satellieten de ruimte insturen, daarom moet dit ook lukken.’’
Bij de volgende bijeenkomst van zijn masterclass was iedereen direct enthousiast. Maar daarmee was hij er nog niet. Er moest gloednieuwe apparatuur worden ontwikkeld, er moest software worden geschreven en de verschillende computersystemen van de verschillende fabrikanten moesten onderling ook nog eens communiceren. En er was geld nodig.
,,Van de meeste bedrijven die ik aanschreef, kreeg ik niet eens antwoord. Ik werd absoluut niet serieus genomen. Collega-agrariërs verklaarden me bovendien niet alleen voor gek, maar sommigen waren ook boos. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om met zo’n verhaal aan te komen. En bij de bank had ik in het begin ook weinig succes. Na een minuut of 10 werd ik onderbroken. Die man van de bank zei: ik weet niet van welk radio- of tv-programma jij bent, maar ik word hier nu gigantisch in de maling genomen.’’
Nog geen winstmaker
En zelfs nu nog, anderhalf jaar na de lancering van ElkeMelk, kost het Baan behoorlijk veel moeite om mensen ervan te overtuigen dat de melk écht alleen van Lianne 5 of Charlotte 253 komt. ,,Ik krijg van vaste klanten nog wel eens een mailtje, waarin ze schrijven: de melk is heerlijk, maar je gaat me natuurlijk niet écht vertellen dat die melk van één koe komt. Helaas geloven mensen het pas als ze het hier zien.’’
Baan klaagt niet, maar ElkeMelk is vooralsnog geen grote winstmaker, geeft hij toe. ,,Ik heb de cijfers van dit jaar nog niet, maar er moet nog wel geld bij, vooral omzet.’’ Toch is er veel interesse vanuit het buitenland: Nieuw-Zeeland, de staat New York. De aandacht komt overal vandaan. Heel concreet is dat echter nog niet. ElkeMelk krijgt wel een meer prominente plek in Nederland. Het merk wordt inmiddels gebruikt in koffiezaak Naked Espresso in Amsterdam en ook twee Nederlandse topkoks overwegen met ElkeMelk te gaan werken.
ElkeMelk moet echter nog meer ‘tussen de oren komen’, vindt Baan. ,,Melk is in principe best een sexy product. Maar we hebben dat predicaat er als boeren zelf afgehaald. Een pak melk is namelijk goedkoper dan een fles Spa. Dat is natuurlijk gek. Bovendien: de flessen melk staan weliswaar bij Albert Heijn, maar je moet ook reëel zijn. We hebben maar 2 tot 4 plekken in de koelingen. Toch probeer ik met ElkeMelk die waarde van vroeger weer terug te geven.’’
,,Onze melk is ook veel voller en romiger van smaak. Wie geen melk lust, lust deze wel. Het probleem is alleen dat je deze machines en apparaten niet zomaar bij een boer kunt neerzetten. Dit vergt namelijk een heel precieze manier van werken. En van focus. Natuurlijk zijn de koeien heel belangrijk, maar je moet net zoveel liefde hebben voor de melk die ze geven. Ook daar moet je hart liggen.’’
Wie een fles ElkeMelk koopt kan via de website ook veel meer te weten komen over de koe zelf. Lianne 5 bijvoorbeeld. De dochter van Lianne 1 werd geboren op 2 februari 2011, haar gemiddelde productie ligt op 15.878 liter per jaar. En op 16 januari 2019 heeft ze voor het laatst gekalfd.
Bron: AD Rivierenland/Beeld: Cor de Kock
Gerelateerde berichten
