Verslag Wereldvoedselavond WAV in Ottoland

16 oktober Wereldvoedselavond WAV in Ottoland

Melkveehouderij VOC tijd

In zijn opening vergeleek de voorzitter van de WAV, Kees van Gaalen, de huidige situatie in de landbouw met de landbouw in de tijd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Zo’n 400 jaar geleden ontstond in West Nederland het eerste professionele melkveehouderijgebied ter wereld. De VOC had een eiwitbron nodig voor de bemanning op haar schepen voor de lange reizen; Leidse kaas bleek daarvoor zeer geschikt. Boeren die dat produceerden moesten aan kwaliteitseisen voldoen. De productie was zodanig lucratief (kijk maar naar de vele boerderijen die in de 17^e eeuw hier gebouwd zijn) dat er een heel systeem ontstond!

• De boeren fokten het jongvee op in Groningen en later ook in Denemarken.
• Oude koeien werden afgemest rond Schiedam op basis van spoeling, een bijproduct van de gist- en spiritusfabrieken aldaar.
• Het slachtvee ging per boot naar Engeland waar het op de Londense veemarkt verkocht werd en vervolgens geslacht.
• Van de room van de melk maakte men boter die geëxporteerd werd naar Engeland.
• Karnemelk was een goed bleekmiddel om het in Leiden geproduceerde laken te bleken in de Hollandse duinen. De Leidse laken industrie ontstond via gevluchte Hugenoten die hun kennis en vakmanschap meegenomen hadden.

Dit melkveehouderij systeem had zijn beperkingen. Men voerde niet van elders veel voer aan en de boeren konden dus niet (te) veel koeien houden. Alles gebeurde met de hand en paardenkracht. Waar zou de mest heen moeten? Grotendeels bleef het systeem zo binnen zijn ecologische en sociale grenzen.

Melkveehouderij nu

Sinds de 70-er jaren van de vorige eeuw zijn ecologische en sociale grenzen wél overschreden. In 1984 kwam de eerste mestwetgeving in Nederland, maar nog steeds is er een mest- en stikstofprobleem. Hoe kunnen wij in vredesnaam de nutriëntenstroom weer in evenwicht brengen?!

Noordelijke Friese Wouden

Jan Douwe van der Ploeg, emeritus hoogleraar Wageningen schetste in zijn inleiding dat uit onderzoek bleek dat bedrijven die het minste stikstofverlies per hectare hadden, bedrijven zijn die het minste stikstof aanvoerden in de vorm van kunstmest en krachtvoer.

Dertig jaar geleden werd de Interimwet Ammoniak en Veehouderij ingevoerd. Dat betekende voor boeren In de Noordelijke Friese Wouden dat ze daar geen vee mochten houden. Terwijl ze al eeuwen vee hielden in het coulisselandschap met zijn vele boomwallen, hagen en elzensingels. Samen met gemeenten en provincie bereikte men dat als de boeren werkelijk de ammoniakemissie op de bedrijven naar beneden weten te brengen, en de kwaliteit van natuur en landschap niet achteruit gaat, de Rijksoverheid hen daarin wil ondersteunen, ook financieel.

De boeren richtten een milieucoöperatie op om gezamenlijk te werken aan een emissiearme bedrijfsvoering. Ze sloten steeds meer de kringloop op hun bedrijven en bereikten stapsgewijs de beoogde resultaten.

Gerichter beleid

Xander Beks, melkveehouder in Schelluinen en directeur van de organisatie i4nature, leidde de paneldiscussie in het tweede deel van de avond. Panelleden waren onder meer wethouder Jan Lock van de gemeente Molenlanden, Anja de Wit van de provincie Utrecht, Cees Romijn oud LTO bestuurder en nu lid Heemraad Waterschap Rivierenlanden. Met de bijna vijftig aanwezigen probeerden zij ruimte te vinden waar boeren samen met de gemeenten en de provincie zouden kunnen werken aan behoud van biodiversiteit, natuur, schoon water en landschapskwaliteit in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

Een boer uitte zijn zorgen dat er dan wel gerichter beleid  moet komen anders verdwijnt de diversiteit aan bedrijven die er nu is. Dan zijn er over tien jaar alleen maar bedrijven die meer dan 150 koeien hebben. Dit gaat ten koste van de landschappelijke kwaliteit.

Jan Lock en Anja de Wit zien de uitdaging wel om daaraan te werken. Zowel de gemeente Molenlanden als de provincies Utrecht en Zuid Holland willen daar ruimte voor geven. De bal ligt duidelijk bij de boeren om met een gericht plan te komen.

Wereldmarkt?

Willen de boeren met een gericht plan komen of toch voluit voor de wereldmarkt produceren? Jan Douwe van der Ploeg hield zijn gehoor voor dat we ons niet wijs moeten laten maken dat wij vanuit Nederland of Noordwest Europa de wereld kunnen voeden. Statistisch toonde hij aan dat het veel efficiënter is om de vele kleine boeren wereldwijd te helpen hun productie te verhogen dan met veel input en veel technologie de productie hier nog verder op te krikken. Dat laatste heeft niet alleen wereldwijd een beperkt effect, maar zorgt hier bovendien voor ecologische schade en in Zuid Amerika voor ontbossing door veevoerproductie.

Burgers

Op de avond waren veel burgers aanwezig die meedachten. Jan Dirk van der Meij van Herenboeren Gorinchem i.o. is een van hen. Met anderen is hij bezig om met 200 huishoudens grond te pachten om daar voedsel te verbouwen voor ‘500 monden’. Als panellid vertelde hij dat zij dan een boer/tuinder in dienst nemen om voor de leden het voedsel te verbouwen.

Frits Kool Stimuleringsprijs

Een al bestaand initiatief, tuinderij Madam Jeanet, werd door de WAV in het zonnetje gezet. De tuinderij is vanaf het begin, nu ruim vijf jaar geleden, onderdeel van SymBIOse en heeft een zelfbedieningswinkel in Noordeloos. Op 30 november opent Madam Jeanet een tuinwinkel, daar worden dan voortaan SymBIOse producten en andere biologische en duurzame producten uit de regio verkocht. Met behulp van zorgmedewerkers is in de nieuwe winkel drie dagen bediening aanwezig en op de andere dagen zelfbediening. Er is alle reden om aan Madam Jeanet de tweejaarlijkse Frits Kool stimuleringsprijs uit te reiken!

Ghana Fonds

Aanwezigen konden folders meenemen over het Ghana Fonds. Hiermee ondersteunt de WAV met een lening een groep kleine boeren om met een professionele ketel yoghurt te maken voor de lokale markt in en ten noorden van de hoofdstad Accra. Op de locatie waar de wereldvoedselavond plaats vond, de Yuverta school in Ottoland, zal 18 december van 16.00 tot 20.00 uur de jaarlijkse, door leerlingen georganiseerde, kerstmarkt in het teken staan van dit interessante project.