Artikel Telegraaf: Kabinet kijkt naar gedwongen uitkoop boeren om stikstofaanpak

DEN HAAG – Het demissionaire kabinet heeft toekomstplannen laten maken om honderden boeren in Nederland uit te kopen en desnoods te onteigenen. De ministeries van Landbouw en Financiën hebben deze scenario’s opgesteld om zo de stikstofuitstoot fors terug te dringen.

De kosten voor het uitkopen en mogelijk onteigenen van boeren zouden in een van de scenario’s zijn geraamd op 17 miljard euro, schrijft NRC na inzage in doorrekeningen. Ambtenaren zouden op verzoek van het demissionaire kabinet gedetailleerde plannen hebben uitgewerkt. Deze zijn doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving. Tot nu toe was uitkoop van boeren in het leeuwendeel van de gevallen vrijwillig.

Een woordvoerder van demissionair landbouwminister Schouten bevestigt dat er op verzoek van het demissionaire kabinet onderzoek gedaan is naar meerdere opties en scenario’s om de stikstofproblematiek verder aan te pakken. „Veel maatschappelijke organisaties, soms in verrassende coalities, hebben nagedacht over een versnelling en vergroting van de stikstofaanpak. De maatschappelijke roep voor verdere verduurzaming en voor een duidelijke richting klinkt steeds luider. We spreken ook met organisaties hierover.”

’Grote transformatie’

Een van de scenario’s is om de zogeheten ‘productierechten’ van boeren die stikstof uitstoten op te kopen. Hieraan hangt een kostenplaatje van 9 miljard euro. Een tweede plan is afkomstig van het Landbouwministerie en zou volgens uitgelekte doorrekeningen zien op een ‘grote transformatie’ van de agrarische sector in ons land: de overheid koopt hierin ook grond van boeren op en zal die vervolgens eigenstandig inrichten voor ‘duurzamere vormen van landbouw’. De geraamde kosten bedragen 17 miljard euro.

1,7 miljard per jaar

De juridische stikstofcrisis wordt door insiders beschouwd als één van de zwaarste onderwerpen aan de formatietafel, juist omdat maatregelen nodig zijn om infrastructurele werkzaamheden en woningbouw van het slot te krijgen. Al eerder legden onder andere LTO Nederland, VNO-NCW en natuurorganisaties een gezamenlijk plan tegen de stikstofellende op tafel. Aan dat verhaal hangt een kostenplaatje van jaarlijks 1,7 miljard euro.

Exercitie loopt nog

Volgens de woordvoerder van landbouwminister Schouten zijn nog geen besluiten genomen en zijn er slechts scenario’s in kaart gebracht. „De aanpak van de stikstofproblematiek loopt, en met het aannemen van de stikstofwet is al een belangrijke basis gelegd. Maar we moeten eerlijk zijn: het stikstofprobleem is in tientallen jaren ontstaan, en niet in een paar jaar in z’n geheel opgelost. We brengen daarom nu in kaart wat stappen kunnen zijn voor de verdere stikstofaanpak. Deze exercitie loopt nog.”

’Geen landjepik bij boeren!’

Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland, de Nederlandse ondernemers- en werkgeversorganisatie voor akkerbouwers en tuinbouwers, spreekt zich hard uit tegen grootschalige onteigening en kondigt juridische acties aan.

„LTO is hierover zeer helder: we zijn principieel tegen dwang. Geen landjepik bij boeren! Bovendien gaat dwang ook praktisch niet werken. Onteigeningsprocedures duren vele jaren waarbij we bovendien juridisch alles uit de kast zullen halen”, zegt een woordvoerder. Hij zegt dat LTO aan tafel zit om de stikstofplannen vanuit de sector naar voren te brengen.

Perspectief

Volgens LTO kan het geld ’veel beter besteed worden’ door het eigen plan ’Duurzaam Evenwicht’ uit te rollen. „Met de daarin gevraagde miljardeninvestering reduceren we de stikstofuitstoot stevig via brede innovatie, vrijwillige verplaatsing en vrijwillige uitkoop. Grond blijft daarbij in de agrarische sector. Zo zit er ook perspectief in voor de groep waar we het voor doen, de boeren van de toekomst.”

De plannen zijn opmerkelijk nu in de ‘proeve’ van een mogelijk te vormen regeerakkoord, opgesteld door VVD en D66, geen letter is gewijd aan oplossingen voor de stikstofcrisis. Die is ontstaan nadat milieuorganisatie MOB naar de rechter stapte en in 2019 gelijk kreeg van de Raad van State. De hoogste bestuursrechter bepaalde dat de ‘stikstofwerkwijze’ in Nederland strijdig is met Europees recht en zette een streep door tal van (bouw)projecten waarbij stikstof vrijkomt.

Bron: Telegraaf