Artikel Kontakt: Waterschap maait sloten en dijken anders; kansen voor natuur

REGIO • Waterschap Rivierenland gaat in sloten en op dijken meer ruimte bieden aan flora en fauna. Maaien wordt maatwerk voor biodiversiteit.

Voor zowel de rivierdijken als de grote vaarten en weteringen heeft het waterschap de ambitie om de soortenrijkdom te behouden en waar mogelijk te vergroten. Met oog voor waterhuishouding, veiligheid, efficiëntie en wet- en regelgeving. “We hebben als waterschap de taak en ambitie de biodiversiteit te behouden. En uit te breiden waar veel kansen liggen”, zegt Hennie Roorda, heemraad waterveiligheid. “Vorige week heeft het bestuur daar ook bij de dijken vol overtuiging voor gekozen.” Een jaar geleden viel een vergelijkbaar besluit al voor sloten. De aanpak wordt gefaseerd ingevoerd.

Eigendom en onderhoud
Het waterschap onderhoudt zelf de A-watergangen; dat zijn de grootste en belangrijkste vaarten en weteringen in een gebied. De kleinere sloten worden onderhouden door eigenaren van de grond die eraan grenst: boerenland, gemeentegrond, particuliere tuinen. Bij rivierdijken is het waterschap veelal eigenaar, het maaien verschilt ook hier: de grasmat wordt onderhouden door aannemers, natuurverenigingen, schapenhouders en particulieren.

Groei- en broedseizoen
Het groeiseizoen (1 april tot 1 oktober) en het broedseizoen (15 maart tot 15 juli) zijn belangrijke kaders uit de Wet Natuurbescherming. In het groeiseizoen laat het waterschap voortaan onder water minstens een kwart van de planten staan en in het broedseizoen is dat de helft van de planten op de oever. “We zetten natuurvriendelijker materieel in. Maaisel wordt zo veel mogelijk uit het water gehaald. Op de dijken gebeurt dat laatste al jaren, waardoor de grond verschraalt. In de komende jaren worden onderhoudscontracten vernieuwd en een ecologisch werkprotocol ingevoerd.”

Minder en wisselend maaien
De A-watergangen gaan voortaan met minstens een begroeide oever de winter in, niet meer ‘kaal’. Daarnaast is er bij het maaien van natuurvriendelijke oevers meer aandacht voor planten onder water.

Door op dijken soms vroeg te maaien, krijgen bijzondere gras- en kruidensoorten een kans. Op steeds meer dijken zal het ene en andere talud na elkaar gemaaid worden. Door zowel sloten als dijken gefaseerd en in delen te maaien, hebben planten de kans om zaad te verspreiden en kunnen insecten altijd een habitat vinden.

Maatwerk per sloot en dijk
Bij het onderhoud van A-watergangen past het waterschap voortaan standaard maaiprofielen toe: per vaart of wetering is er een keuze uit negen varianten. Op de dijken komt eveneens maatwerk, afhankelijk van bijvoorbeeld zon, grondsoort, natuurwaarden, landschap en partners.

Bij de lopende dijkversterkingstrajecten is biodiversiteit in toekomstig beheer al nadrukkelijk aan de orde. Met de nieuwe aanpak verankert het waterschap de omgang met de Wet Natuurbescherming, is sprake van een samenhangende aanpak en is er tegelijk ruimte voor maatwerk per watergang of dijk.

Geen dijk is gelijk
Heemraad Roorda nodigt de inwoners van het rivierengebied uit die dijken eens met andere ogen te gaan bekijken. Volgens haar is het binnen de beperkingen van de coronamaatregelen goed mogelijk om de dijken te bezoeken. “Vergelijk dan eens de verschillende graslanden met elkaar en ontdek de indrukwekkende verscheidenheid die er nu al is. We wonen echt in een uniek landschap met enorme kansen!”

Zomerschouw dijken
Op 15 juni 2020 start Waterschap Rivierenland met de controle van het onderhoud van de dijken in het hele rivierengebied. Ook de boezemkades en de kanaaldijken in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden worden gecontroleerd. “We noemen dit de ‘schouw’. Onze dijkbeheerders controleren of de particuliere percelen aan de dijk gemaaid zijn. Maaien bevordert een stevige grasmat, zodat de dijken goed bestand zijn tegen het rivierwater bij hogere waterstanden. Ook zijn schades beter te vinden als de dijk gemaaid is.”

Eigenaren of gebruikers van dijkpercelen binnen de kernzone van de dijk moeten de dijktaluds en de bermen maaien. Het maaisel moet opgeruimd worden en alle distels en brandnetels moeten verwijderd worden. Dit moet voor 15 juni 2020 zijn gebeurd. Als het onderhoud niet op tijd in orde is, voert het waterschap het onderhoud uit, op kosten van de betreffende eigenaar. Op tijd beginnen met het onderhoud van de dijk kan dit voorkomen.

Bron: het Kontakt