Help! De polder verzakt, wat nu?

De slappe bodem van de Alblasserwaard daalt. Niet snel, maar wel zeer gestaag. Boeren zoeken naar het ei van Columbus en doen proeven om het proces te vertragen. ,,Maar dit is geen probleem van de boeren alleen’’, zegt hoogleraar Wim de Vries.

Kunnen boeren blijven doen wat ze doen of moet het roer om? Moet de veestapel kleiner? Hoe zit het met stikstof? En wat kunnen ze doen tegen bodemdaling in Alblasserwaard? ,,Het klimaatakkoord betekent dat dit zo niet kan doorgaan’’, zegt hoogleraar Wim de Vries.

De wetenschapper aan de Universiteit Wageningen komt dinsdag naar Bleskensgraaf voor een lezing met als thema ‘Blijft het goed boeren in de Alblasserwaard?’

Boeren zijn al maanden onophoudelijk in het nieuws, in relatie tot de stikstofcrisis die sinds afgelopen zomer aan de gang is. Daarbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de agrarische sector, die te veel zou uitstoten. Dat probleem speelt in de Alblasserwaard minder, zegt de hoogleraar op het gebied van de milieusysteemanalyse.

,,Er zijn hier minder dieren per hectare dan bijvoorbeeld in Brabant en Limburg. En de Natura 2000 gebieden in de Alblasserwaard zijn niet zo goed gevoelig voor stikstof. Maar waar de boeren in de Alblasserwaard zich volgens mij wèl druk over zouden moeten maken is het klimaatakkoord.’’

Grondwaterpeil steeds lager
Om de weilanden berijdbaar te houden wordt het grondwaterpeil steeds verder verlaagd. Nadeel daarvan is dat de veenbodem langzaam maar zeker aan het zakken is. Veengrond is ooit ontstaan in natte moerassen. Zodra het aan de buitenlucht wordt blootgesteld, droogt het uit, verdwijnt het langzaam en komt het nooit meer terug. De veenlaag wordt dus alsmaar dunner, waardoor de bodem daalt. Bij dat proces komt veel CO2 vrij, die naar de lucht wordt uitgestoten, zegt De Vries.

,,Waterschappen sturen het waterpeil enorm. Daar zijn we aan gewend in Nederland, maar als je dat in het buitenland verteld dan beschouwen ze dat als het zevende wereldwonder’’, zegt De Vries, geboren Kinderdijker. ,,Als het waterschap besluit te stoppen met verlagen, dan worden boeren op den duur gedwongen om iets anders te gaan doen. Dan kunnen ze hun grond immers niet meer op om te bemesten en gras te maaien. Het zou zomaar kunnen gebeuren over 30 jaar.’’

Daarom wordt met alle macht geprobeerd de daling tegen te gaan, bijvoorbeeld door onderwaterdrains in weilanden aan te leggen, zodat boeren het waterpeil zelf op micro-niveau kunnen regelen. Verwacht wordt dat de daling dan grofweg kan worden gehalveerd.

Andere problemen in de polder volgens De Vries zijn waterkwaliteit en de uitstoot van methaan. Door scheten en boeren van koeien en lachgas door gebruik van stikstofmest. Dat methaan is 25 keer zo sterk als CO2 en lachgas zelfs 300 keer. ,,In veenweidegebieden als de Alblasserwaard zijn veel melkveehouderijen en die produceren met zijn allen dus heel veel methaan en lachgas. Als dat zo blijft is het een ongelooflijke opgave om 2050 klimaatneutraal te worden, zoals het kabinet wil.’’

Voedselproductie naar zee
De oplossing? Die heeft De Vries niet zo 1, 2, 3, maar onderwaterdrains kunnen daar zeker onderdeel van zijn. ,,Daarnaast moet je denken aan efficiënter stikstofgebruik en verlagen van methaanuitstoot door het vee ander voer te geven. ,,Maar er moet eigenlijk een radicale verandering komen. Je zou eraan kunnen denken om een deel van onze voedselproductie te verplaatsen naar de zee. Misschien eten we met zijn allen over 30 jaar wel zeewier.’’

Hij verwacht dat de discussie hierover nog lang gaat duren. ,,Het gaat nu al bijna een jaar over de stikstofcrisis, maar ik verwacht dat de druk op de boeren vanwege het klimaatakkoord veel groter wordt dan nu met de stikstof. Ook maatschappelijk, want je ziet nu dat de fase van klimaatontkenning langzaam begint over te gaan. Straks komt er een fase van begrip dat er iets moet gebeuren, dan moet er ook echt een andere manier van boeren komen.’’

Maar het is geen probleem van de boeren alleen, zegt De Vries. ,,Het is een probleem van ons allemaal. We moeten naar de hele samenleving kijken. Betalen we wel genoeg voor ons stukje vlees in de winkel? Het eerlijk antwoord is natuurlijk nee. Als wij allemaal heel goedkoop bij de Aldi boodschappen willen blijven doen, dan verandert er niets.’’

Belangstellenden voor de thema-avond in dorpshuis De Spil (aanvang 20.00 uur) kunnen zich aanmelden via aanmelding@lions-alblasserwaard.nl.

Bron: AD Rivierenland