Datum: 21 sep 2019
Tijd: 13:30 - 17:00 uur
Locatie
Historisch Museum het Stadhuis
Vanaf het begin van de arctische walvisvaart, rond 1612, waren reders in ons land geïnteresseerd in deze vaart naar het hoge noorden. Ook de Alblasserwaard leverde meerdere commandeurs op walvisvaarders. Met name vanuit Nieuwpoort kwamen deze mannen, waarbij de familie Ooms sterk vertegenwoordigd was. Eigenlijk had deze familie een ‘monopolie’ als bevelhebbersfamilie, een unieke zaak in de historie. De familie Ooms heeft in de 18e eeuw in totaal 8 commandeurs opgeleverd. Ook de in Ammerstol wonende bevelhebber Harmen Ooms woonde een aantal jaren in Nieuwpoort.
De van Krimpen a/d Lek afkomstige Simon Michielsz Hoogerseil huwde met dochter Anna van de Nieuwpoortse commandeur Adam Adriaansz Ooms en vestigde zich na zijn huwelijk aanvankelijk te Nieuwpoort, later woonden ze in Dordrecht aan de Kalkhaven. Ze overleden ook in Dordrecht en werden begraven in de Grote kerk aldaar. Via Simon werden de beide belangrijkste commandeursgeslachten uit de Lekstreek, die van “Hoogerseil” en “Ooms” met elkaar verbonden.
De commandeurs Ooms voeren met name voor Zaanse en Rotterdamse rederijen. De bevelhebbers Hoogerseil voeren in de eerste plaats voor reders in Dordrecht en Krimpen a/d Lek. Zeer opvallend is dat geen enkele bevelhebber uit dit Krimpense geslacht voor Rotterdamse rederijen voer.
Dat de band tussen succesvolle commandeursfamilies en bepaalde rederijen sterk was, blijkt wel uit de bevelhebbers Ooms. Toen Adriaan Adamsz Ooms in 1735 zijn laatste reis voor de Oostzaanse rederij Cornelis Roos maakte, volgde zijn zoon Adam hem in 1749, dus 14 jaar later, bij dezelfde rederij op. En toen deze in 1775 zijn laatste arctische tocht voor de Zaandamse rederij Van Marle en Speciaal had volbracht, volgde zoon Adriaan op zijn beurt hem bij deze rederij op.
De belangrijkste bevelhebber uit het geslacht Ooms was Jurriaan Adriaansz Ooms. Hij bracht in totaal van 37 Groenlandse reizen voor reders in Purmerend, Oostzaan en Zaandam het spek van 152 walvissen thuis.
Nieuwpoort was het meest landinwaarts gelegen commandeursdomicilie in onze Republiek. Het stadje ligt aan de Lek en de riviervisserij zal, evenals in andere plaatsen langs de rivier, zeer zeker de belangrijkste bijdrage geleverd hebben aan het ontstaan van een commandeursdomicilie hier. Voor het roeien en navigeren op een stromende rivier zijn immers kundige lieden nodig. Zij waren dan ook uitermate geschikt om de roeiriemen te hanteren tijdens de walvisjacht. Zo moeten de vissers uit de Lekstreek hun weg naar de Arctische vaart gevonden hebben en kon een aantal van hen opklimmen tot de begeerde commandeurspost.
