Artikel Kontakt: Historische uitdaging voor de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

REGIO • Zoals in vroeger tijden het dijkleger in stormnachten bijeenkwam om de streek te beschermen tegen wassend water, zo vergaderden onze bestuurders onlangs over het veranderende klimaat. Groot verschil: zij deden het vanwege corona online. En de uitdaging is aanzienlijk groter.

Hittestress in de oude binnenstad van Gorinchem, bodemdaling met onder andere verzakking van huizen als gevolg, hoosbuien en droogte; voorbeelden van de problemen waarvoor onze regio zich gesteld ziet. Niet langer gaat het alleen om het droog houden van onze voeten. De hele maatschappij moet zich voorbereiden op extreme omstandigheden, of dat nu hoog water, hitte of droogte is.

Sommige maatregelen zijn relatief eenvoudig, zoals het op een hogere verdieping plaatsen van computersystemen van bijvoorbeeld ziekenhuizen. Het aanleggen van hoger gelegen vluchtwegen in de polder is gecompliceerder en vraagt de medewerking van meer partijen.

Samenwerken
In de laatste week van oktober ondertekenden de zeven gemeenten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden een verklaring over klimaatverandering. Dat deden zij samen met het Waterschap Rivierenlanden en de provincies Utrecht en Zuid-Holland. In hun verklaring beloven zij samen te werken bij het nemen van maatregelen om de klimaatverandering het hoofd te bieden. Ze kozen meteen ook vier koplopers, mensen die wat vaker de publiciteit zullen zoeken om aandacht te vragen voor het onderwerp. Dit zijn: Mathieu Gremmen van Waterschap Rivierenland en de wethouders Eelke Kraaijeveld (Gorinchem), Christa Hendriksen (Vijfheerenlanden) en Ton Spek (Sliedrecht).

Uitnodiging
Onze bestuurders zoeken medewerking. Om te beginnen van honderd streekgenoten die in november een uitnodiging zullen krijgen voor deelname aan gesprekken over het veranderende klimaat. Dit zijn de zogenaamde risicodialogen. Tot de genodigden behoren ondernemers, woningcorporaties, projectontwikkelaars, mensen uit het onderwijs, agrariërs en leidinggevenden van nutsbedrijven en ziekenhuizen.

Krachtenbundeling
Overigens kan iederéén een bijdrage leveren. De afgelopen maanden speelde BlauwZaam al een belangrijke rol door tijdens bijeenkomsten en in de media aandacht te vragen voor klimaatadaptatie. Gremmen: “Bij het vergroten van het bewustzijn in het gebied kan BlauwZaam die rol blijven spelen. Ze zijn de bewustwordingsarrangeur. Krachtenbundeling hebben we hard nodig.”

Ideeën welkom
Kraaijeveld: “Als mensen ideeën hebben, hoop ik dat ze ons opzoeken. Dan kunnen wij er een vervolg aan geven of verbinding met andere partijen organiseren.” Gremmen: “Overheden en bewoners moeten niet afwachtend zijn. Alle ideeën zijn welkom. Het is een feest dat we met zijn allen moeten vieren. Gelukkig is er in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden een groot waterbewustzijn. Nu moeten we nadenken over de vraag: hoe zetten we kansen en bedreigingen om naar de toekomst?”

Prettigere leefomgeving
De ondertekenaars van de verklaring zien meteen ook kansen om de regio mooier en leefbaarder te maken. En om biodiversiteit en landschappelijke kwaliteiten te versterken. Kraaijeveld: “Ik zie mogelijkheden als het gaat over biodiversiteit en het vergroenen van versteende gebieden. Je krijgt daardoor meer koeling en een prettigere leefomgeving. In Gorinchem hebben we een groene- dakensubsidie. Daar maken steeds meer particulieren gebruik van.”

Strategie
Ook in alle andere regio’s van Nederland worden of zijn risicodialogen gevoerd. De gesprekken moeten zijn afgerond in mei volgend jaar. Gremmen: “Het Deltaprogramma geeft ondersteuning via kennisbanken en voorlichtingsprogramma’s.” Hendriksen: “Het is een hele uitdaging, dat is precies de reden waarom we het samen doen. En we lopen straks tegen te grote problemen aan als we niets doen. Er moet een strategie gemaakt worden. We werkten al samen, maar dat we op deze manier naar de uitdagingen kijken is nieuw.”

Kansen
Er zijn vier thema’s (werkplaatsen genoemd) waarover de risicodialogen gevoerd gaan worden: verstedelijking en gezonde leefomgeving; landbouw en natuur; recreatie en landschap en vitale objecten en infrastructuur. Bij alle thema’s zal bekeken worden of maatregelen gekoppeld kunnen worden aan kansen. Gremmen: “Ik kan me voorstellen dat we bijvoorbeeld bekijken hoe we een plek voor waterberging in de stad ook kunnen benutten als viswater.”

Groot bedrag
Na afronding van de risicodialogen stellen bestuurders een strategie op. Dat gebeurt in juni volgend jaar. Vervolgens, in het vierde kwartaal van komend jaar, wordt daaraan een uitvoeringsagenda gekoppeld. Daarna zal de regio een aanvraag voor de impulsregeling doen. Het Rijk heeft voor de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2,5 miljoen gereserveerd. Belangrijker dan dit grote bedrag zijn echter de inzet en bereidheid tot samenwerken. Wat dat betreft is er in eeuwen niets veranderd.

Voorouders
J.W. Ooms beschreef in de vorige eeuw in zijn boek ‘Dijkleger’ hoe onze voorouders streden tegen het water: “Dat wordt weer vechten,” zegden ze somber, “de kraaien vliegen hoog, dat geeft te denken. ”Hoger wies het water; in de Alblasserwaard kwamen de polders omtrent blank te staan. De molens schenen tegen een duizend maal sterkere vijand te worstelen; voor elke duim afgemalen water kwamen er drie duim uit de lucht vallen.”

Als stille getuigen staan de molens van voorouders nog altijd in onze polders. Vandaag is onze generatie aan zet.

Klimaatadaptatie in regio
Het klimaat verandert: de mens moet zich aanpassen. Hoe doen we dat in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (AV)? De serie ‘klimaatadaptatie in de polder’ laat koplopers aan het woord, mensen die al stappen zetten op weg naar een andere manier van leven en/of ondernemen. Van het plaatsen van een regenton tot verhogen van het waterpeil, van minder vlees eten tot zonnepanelen op je stal. Onze regio is op weg. Kan de AV een voorbeeldfunctie krijgen?

Bron: het Kontakt/Beeld: